۶ – مسجد زرگران بناب Zargaran Mosque, Bonab
نمای جنوبی و شرقی مسجد چوبی زرگران بناب
South and east façades of the wooden Zargaran Mosque, Bonab
شمارۀ ثبت در فهرست آثار ملّی: ۳۰۸۵
قدمت: دورۀ صفویّه
این مسجد در خیابان زرگران و در انتهای بازار حاجی تقی در فاصلۀ یکصد متری ضلع شمالی گرمابۀ تاریخی حاجی فتح اللّه قرار گرفته و به طول ۱۹ متر و عرض ۳۰ / ۱۱ متر و مساحت ۷/۲۱۴ مترمربّع است. مسجد از سمت جنوب و شرق به خیابان جدیدالاحداث زرگران و از سمت غرب به بازار حاجی تقی و از شمال به حیاط خود مسجد متّصل است. در گذشته از سمت غرب تعدادی مغازه در حریم مسجد و چسبیده به آن ساخته شدهاند که به ایستایی و زیبایی مسجد صدمه می‌زنند. به هنگام تعمیرات در سال ۱۳۷۷، دو باب از مغازه‌های سمت غرب مسجد توسّط هیئت امنای وقت خریداری و دیوار مسجد آزاد گردید که کاری بسیار زیبا و پسندیده بود؛ و در ازای آن ادارۀ میراث فرهنگی مسجد را به طور اساسی مرمّت نمود.
ورودی اصلی و قدیمی مسجد از سمت بازار حاجی تقی بود که بعد از ورود به حیاط از سمت شمال وارد داخل مسجد می‌شد. در قدیم در جلوی ورودی به داخل مسجد در فضای داخلی، همانند سایر مساجد تاریخی بناب، نردهای چوبی برای کفش‌کن به اندازه ۲×۲ متر وجود داشت که بعداً برداشته شد. به دلیل احداث خیابان جدید زرگران، امروزه ورودی جدید اصلی ……………
و ……………………. ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس
شبستان منقوش چوبی و صندوقه شاهتیرهای مسجد زرگران
The ornamented wooden shabestan and the main beam caissons, the Zargaran Mosque
طرح متنوّع و متفاوت سرستون‌ها و نقش‌های موجود در شبستان مسجد زرگران بناب
Diverse capitals and wood paintings in the shabestan, the Zargaran Mosque, Bonab
پردوهای اوّلیّۀ نقشدار و زیبا، همانند کاری که در سایر مساجد انجام گرفته بود، تمیز و سر جای خود نصب شدند و سقف دو پوش گردید تا بار اصلی مصالح پشت بام روی پردوهای اوّلیّه فشار نیاورد. برای بقیّۀ قسمت ها نیز پردوهایی به شکل اوّلیّۀ ساخته
و …………………………. دامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس
در میان پردوهای قدیمی نمونه ای وجود دارد که بر روی آن با خط نستعلیق این جمله نوشته شده است: «خاقان بن خاقان، سلطان بن سلطان و…». متأسّفانه، بقیّۀ قسمت های کتیبه، که در مرمّت اوّلیّه یا برداشته شده یا بر اثر بی‌توجّهی دوباره نصب شده بود، اکنون موجود نیست.[۱]
وجود این کتیبۀ ناقص کارشناسان را در مورد تاریخ بنای مسجد و انتساب. و……………………..
صندوقۀ شاهتیر مسجد زرگران؛
A main beam caisson at the Zargaran Mosque Bonab
نقوش هندسی روی صندوقۀ شاه‌تیرها
نقش صندوقۀ شاه‌تیرها، برخلاف صندوقه‌های سایر مساجد بناب، مزیّن به اشکال هندسی ستاره‌ای، لوزی، پنج‌ضلعی و …………………………………… ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس
حیرت‌انگیزترین قوۀ ابداع و تصوّرات تحرّک مداوم اشکال هندسی در زمان و مکان و استفاده از هندسه و ریاضیات با……………………….
…………………….. ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس.[۲]
بالا: نقوش هندسی در گلیم؛ سمت راست: اشکال هندسی آجرکاری گنبد مادر هلاکوخان مراغه؛ سمت چپ: نقوش هندسی مسجد کبود تبریز
The geometric designs on a kilim (top); the geometric designs of the brickwork of the dome of Hulagu Khan’s Mother in Maragheh (right); the geometric designs of the Blue Mosque of Tabriz
تصویر بالا: صندوقۀ شاهتیر مسجد زرگران؛ سمت راست: نقوش هندسی مسجد کبود تبریز؛ سمت چپ: نقوش هندسی منارۀ مسجد مهرآباد بناب
A main beam caisson at the Zargaran Mosque (top); the geometric designs of the Blue Mosque of Tabriz (right); the geometric designs on the minaret of the Mehrabad Mosque of Bonab (left)
در زمان آجرفرش نمودن کف مسجد، تعدادی سکّه از زیر خاک کف مسجد پیدا و به میراث فرهنگی استان تحویل.و………………………
سرستون و طرح سرستون‌های مسجد زرگران بناب (دهقان ۱۳۸۹، ۱۲۸)
داده شد. مسجد زرگران نیز مانند مساجد گزاوش، مهرآباد، کبود و میدان بر روی تپ های باستانی قرار گرفته است و، در موقع تعمیرات، خرده سفال، سفال‌های لعابدار، آجر و استخوان از پی آن بیرون می‌آمد.
این مسجد به دلیل قرار گرفتن در مسیر جادّۀ قدیمی و ……………………….
ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس
[۱]. این کتیبه در کتاب نگاره‌‌های چوبی مساجد آذربایجان شرقی (دهقان ۱۳۸۹، ۱۴۱) اشتباهاً در بین کتیبه های مسجد قاضی مراغه آورده شده است.
[۲]. حسینی‌پور میزاب ۱۳۹۱، ۱۱۱