سنگ قبرها، قبرستانها و مناطق تاریخی بناب
: The HistoricalTombstones and Cemeteries of Bonab
قبرستان مهرآباد
شمارۀ ثبت در فهرست آثار ملّی: ۹۷۱۱
قبرستان مهرآباد، که اکنون متروکه شده، در داخل شهر و به فاصلۀ ۲۰۰ متری از مسجد مهرآباد واقع است. محدودۀ آن قبل از احداث خیابانی که به خیابان مراغه معروف است از مکان قبلی جهاد سازندگی و خود خیابان و مغازه های سمت جنوبی خیابان و مدرسۀ رجائی و قبرستان متروکۀ امروزی به ابعاد حدود ۲۰۰ × ۱۰۰ متر می رسید که امروزه بخش اندکی از آن به صورت متروکه باقی است.
در سال ۱۳۷۲، به دلیل واگذاری قسمتی از قبرستان جهت احداث مدرسۀ رجائی و به هنگام تسطیح و خاکبرداری، تعداد ۹ قطعه سنگ قبر بزرگ منقوش و کتیبه دار از زیرخاک بیرون آمدند. به دلیل نبود ادارۀ میراث فرهنگی در بناب و متولّی امر
و ……………………………………
سنگ قبر شمارۀ ۱
ابعاد: طول ۱۵۰، عرض ۴۳ و ضخامت ۳۲ سانتیمتر
نوشته: هوالذی فی شهر المبارک …………………
ترجمه: این قبر در ماه محرم الحرام سال ۱۰۷۷ ………………………………..
سنگ قبر شمارۀ ۲
طول ۲۱۵، عرض ۶۵ و ضخامت ۵۵ سانتیمتر
نوشتۀ روی این سنگ .……………………………….
سنگ قبر به رنگ قرمز روشن با خطوط زیبا از قبرستان قدیمی روستای خانابره (خانه برق)
- Light Red Tombstone with Beautiful Lines from the Old Cemetery of Khanabareh Village (KhanehBarg)
عکس از سنگ قبرهای قبرستان مهرآباد بناب
عکس سنگ «چُوانکوبی» مکشوفه از مسجد آقاسلیم بناب
عکس سنگ قبرهای قبرستان مهرآباد و روستای زوارق بناب
سنگ قبر گرانیت بیرون آمده از روستای چلغایی
در حیاط مقبرۀ شیخ شهاب الدین اهری، دو عدد سنگ قبر قرار دارند که نقوش آن ها …………………
سنگ قبر شیخ شهابالدین واقع در مقبرۀ شیخ شهابالدین (راست)
نقوش روی سنگ مزارها
بر روی سنگ مزارها، بر مبنای اعتقادات و فرهنگ و به فراخور حال متوفّی، انواع و ……………………………..
قوچ سنگی قبرستان روستای خانابره بناب (این قوچ سنگی در سال ۱۳۷۱ از خانابره به مقبرۀ اوحدی مراغه منتقل شده است)
- سنگ قبر به شکل قوچ با نقش سپر و تیر و کمان در بدنۀ آن. قوچ د، ……………………………………………..
- وجود نقش ابزارآلات جنگی، نشانۀ پهلوانی، جنگاوری یا کشته شدن در ……………………………………………….
- نقش آیینه نماد .………………………………………………….
- نقش خورشید و مهر نماد خودآگاهی، بلندپروازی و نور حق و …………………………………………………………
- نقش سرو نماد جاودانگی، ایستادگی، جوانمردی
و …………………………………………………
- نقش دو کبوتر نمایانگر پیک و …………………………………………………….
- نقش شانه و مهر نشانۀ تعلّق قبر به اناث
و ……………………………………………………….
- شکل انار و گل انار، کبوتر و ……………………………………………………
- طرح محراب، که در ابتدا طرحی متعلّق به دوران «میترائیسم» بود، پس از …………………………………………..
اشکال هندسی حکّاکی شده بر سنگ قبرهای روستای زُوارا، بناب
نقوش دیگر بر سنگ قبرها نقش گل، گلابدان، شمعدان یا اشکال مثلّثی، دایرهای، پنجضلعی و اشکال هندسی ترکیبی هستند که با مقرنسکاری یا نقش گیاه به صورت اسلیمی[۱] تزئین شدهاند. گاه اشکال ……………………………….
سنگ قبرهای قبرستان زُوارا
قبرستان تاریخی زُوارا و ……………………….
سنگ قبر شمارۀ ۱
نوشته: هذا المرقد الشّاب الاعز الامجد المرحوم و المغفور السعید الشهید الواصل …………………………..
متأسّفانه، تاریخ سنگ قبر این شهید از بین رفته است، امّا ……………………………
سنگ قبر شمارۀ ۲
نوشته: هذا القبر المرحومه عادله شاه بنت ………………
ترجمه: این قبر مرحومه عادله شاه دختر حسن شاه ..[۲]
سنگ قبر شمارۀ ۲ قبرستان زُوارا، بناب (عکس از علی صدرائی)
سنگ قبر شمارۀ ۳ قبرستان زُوارا (آرشیو ادارۀ میراث فرهنگی بناب)
سنگ قبر شمارۀ ۳
نوشته: سنۀ الخمسه و خمسین و تسعه المائه ناد علی الی… سال ۹۵۵ هجری قمری
آقای صدرائی در صفحۀ ۱۵۷ کتاب خود مینویسد (صدرائی ۱۳۸۲):
با توجّه به تاریخهای ذکرشده چنین استنباط می شود که .……………………………………..
گوردخمه ها
نساکشها مردگان را در دخمهها میگذاشتند. دخمهها را معمولاً در بیرون آبادیها و در میان صحرا میساختند.[۳]
در کنار قبرستان قدیمی زُوارا در سمت جنوبی قبرستان، در . ……………………………………
ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس های مرمتی و نقشه ی بناها )
گوردخمه واقع در قبرستان روستای زوارا(عکس علی صدرایی)
- Catacomb Located in the Cemetery of Zuvara Village (Image from Ali Sadrai)
گور بزرگان دورانتاش عیلام قدیم (۱۳۰۰ – ۱۱۰۰ قبل از میلاد) مکشوفه در هفتتپّه
سنگ درگاه در قبرستان زُوارا، بناب
قبرستان تاریخی خوشه مهر
این قبرستان در سمت جنوب .و ……………………….
معماری قبور
آنچه نگارنده تاکنون از قبور حفاری شده .به …………………………..
قبور باستانی ساری داغ
این منطقه در ضلع جنوب شرقی بناب و در سمت جنوبی روستاهای قرهچوللیک و خانابره قرار گرفته و بر فراز تپّه ای به نام ساری داغ واقع شده است. این تپّه از سال ۱۳۷۷ در محدودۀ طرح شهرکسازی ۲۰ هزار نفری از طرف مسکن و شهرسازی قرار گرفته است. این قبور به هنگام خاکبرداری در خیابان کشی کمری شهرک در سمت. ……………………….
قبور باستانی کشف شده در ساری داغ (عکس از علی صدرائی)
نمونه ای از سنگ قبرها در قبرستان خانابره، بناب
منطقۀ تاریخی سپیگان و رودخانۀ سپی (صوفیچای)
با توجّه به فعّالیّت بیش از سی سالۀ نگارنده در حوزۀ میراث فرهنگی منطقه و آشنایی وی با مناطق تاریخی این دیار، به ویژه در .
و ……………………………..
مجسّمۀ برنزی از روستای سرج و دو قطعه سکّه از روستای چلغایی
- روستای سرج: این روستا بر روی یک تپّۀ باستانی قرار گرفته است. در سال ۱۳۶۹، فردی به هنگام پیکنی دیوار در حیاط خانهاش یک مجسّمۀ برنزی از دورۀ اشکانی پیدا کرده بود. بعد ..
کروکی تمدّنهای کنار رودخانههای صوفیچای و قوبیچای (طرح از نگارنده)
قبرستانها و تپّه های تاریخی در داخل شهر بناب
علاوه بر آثار تاریخی و بناءهای تاریخی که اکنون موجود هستند، در داخل شهر قبرستانهایی وجود داشتند که در چند دهۀ اخیر از بین رفته و بر روی آن ها بناءهای جدید احداث شده اند. به ………………………………….
قبرستان گزویش: مکانی در مقابل مسجد آقاسلیم که اکنون بر روی قسمتی …………………………………
قبرستان درویشلر: مکان فعلی پاساژ خاموشی واقع در ابتدای خیابان امام ……………………………………
قبرستان قدیمی کوزهگران: واقع در ضلع شرقی سرای ممقانی که قبل از انقلاب محلّ میدان دواب، سه شنبه بازار و مدرسۀ عارف بود. بعد از ……………………………………..
قبرستان کوچۀ قم (خیابان بوعلی سینا): قبل از انقلاب بر روی این قبرستان ……………………………………
قبرستان مهرآباد: واقع درخیابان مطهری، ابتدای محلّۀ عسگرآباد و مکان جهاد سازندگی و بخشداری سابق که اکنون به صورت متروکه در …………………………
قبرستان قدیمی زیوه یا باباحسن: در ضلع شرقی مسجد قرمز در کنار کمربندی و ……………………………………..
قبرستان بابالار: در ورودی جادّۀ پل پنجچشمه در کمربندی شرقی شهر و …………………………………………
قره تپه و قبرستان قدیمی سپیگان: واقع در جادّۀ پل پنجچشمه به فاصلۀ ۳۰۰ متری ……………………….
محوّطۀ قرهتپۀ سپیگان: واقع در ضلع غربی قبرستان ۱ سپیگان که ………………………………..
و ………………………….
.
ظروف سفالی دورۀ اشکانی کشف شده از قرهتپۀ سپیگان ۲ (عکس از علی صدرائی)
خمرههای بزرگ، مشابه خمرۀ موجود در ادارۀ میراث فرهنگی بناب که از قبرستان روستای خانابره آوردهاند، بیرون میآمد. اوّل ……………………………………..
خمرۀ سفالی بیرون آمده از قبرستان قره چوللیک بناب
ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس های مرمتی و نقشه ی بناها )
[۱]. از طرحهای اساسی و قراردادی هنرهای تزئینی ایرانی مرکّب از خطوط و پیچ وخمهای متعدّد، دایره و نیم دایره و پیچی که شباهتی به برگهای گل دارند.
[۲]. صدرائی ۱۳۸۱-۱۳۸۲
[۳]. پیرنیا ۱۳۸۶، ۵۴