پولکه بایرامی (عید مشعلگردانی)
The Traditional Ceremony of PolkeBayrami in Bonab (TorchHandlingCeremony)
شور نور، پولکه بایرامی، همانند جشن‌های چارشنبه سوری و جشن عید نوروز باستانی، یکی از جشن‌های باستانی و ملّی ماست. مردم به لحاظ شدّت علاقه و محبّتشان به امیرمؤمنان این جشن را در شب عید غدیر خم در میدانی بزرگ در کنار شهر برگزار می‌کنند. با توجّه به اهمّیّت و سابقۀ پولکه بایرامی در شهر بناب، در کتاب حاضر این جشن نیز، که البتّه از مواریث معنوی بناب است، در کنار سایر آثار تاریخی و فرهنگی آن معرّفی و توصیف می‌گردد.
مقدّمات برگزاری این جشن از دو روز مانده به عید غدیر آغاز می‌شود. در گذشته ملزومات این جشن عبارت بودند از: «یابّا» (تپاله) و «چَرمه» ………………..
و ………………………………………………[۱]
یک روز مانده به این مراسم سردسته‌ها و جوانانی که مشعل می‌گرداندند به بچّه‌های آشنای خود مفتول سیمی یا زنجیر می‌دادند تا با پارچه‌های جمعآوریشده مشعل (پولکه) بسازند یا خودشان این کار را انجام می دادند. پارچۀ…………
بزرگان نزدیک غروب آفتاب سر می‌رسیدند و در وسط میدان چاله‌ای می کندند و مشعل بزرگ را به صورت عمود در آن چاله استوار میکردند. داخل …………………….
و بعد ……………………………………………………
مراسم تاریخی (پولکه بایرامی) یا جشن مشعل گردانی بناب سال
. Historical Ceremony (PolkeBayrami) or Torch Handling Ceremony of Bonab, 199
بعد از مدّتی مشعل‌های دستی را که از قبل ساخته بودند آتش می‌زدند و بالای سر خود ……………………………..
و ……………………………………………….
جشن سده که پنجاه روز پیش از نوروز جمشیدی می‌گیرند، و چون برابر آن روز، هوشنگ‌شاه آتش را پیدا کرد، از این روز پارسیان در جایی بیرون از شهر گرد آمده آتش افروزند و جشن گیرند… .[۲]
جشن سده: سده از واژۀ سد [صد] آمده است. همان‌طور که هفته به معنی هفت روز است و چهله به معنی چهل روز است و دهه ده روز،
و ………………………………………..[۳]
در این مراسم مردم برای حفظ امنیّت و جلوگیری از حوادث پیش‌بینی نشدۀ ناشی از آتش مواظب یکدیگر بودند. برای نظم بیشتر، افرادی به عنوان بزرگان جشن ترتیب کار‌ها را می‌دادند. چند نفر با در دست داشتن سطل‌های آب ……………
و …………………………………………
پولکه‌گردان وقتی متوجّه می‌شد از پولکه‌اش تکّه‌پارچه‌های آتش‌گرفته پرت می‌شود و احتمال ……………..
و …………………………………………..
این مراسم در روستاهای زوارق و خوشه‌مهر بناب، روستای خانقاه………………….. بلکه ………………………………..
از قرار معلوم، انسان هر بار از مشکل و سختی بزرگی رهایی یافته، به مناسبت این رهایی و رسیدن به پیروزی، جشنی برای ……………………………………….
و ………………………
ساکنان آذربایجان با رهایی از سختی سرمای زمستان و تاریکی شب آتش را گرامی می دارند و برایش جشنی……………………..
تا ………………………..
از بزرگان پولکه گردان مراسم پولکه بایرامی در بناب این اسامی را می توان ذکر کرد: مرحومین آقایان مهدی خزانه قدیم (یرآلماچی مهدی)، محمد محمدی، اسد فتوح اقدم، محمد جباری (فایتونچی)، صمصام (دمیر اوغلی)، شیخ محمد دلیر اشرف، حاجی محمد میرزایی
و ، …………………………………………………………..[۴]
مراسم تاریخی (پولکه بایرامی) یا جشن مشعل گردانی بناب در خیابان دریا
Historical Ceremony (PolkeBayrami) or Torch Handling Ceremony in Darya Street of Bonab
مراسم تاریخی (پولکه بایرامی) یا جشن مشعل گردانی بناب در خیابان دریا
Historical Ceremony (PolkeBayrami) or Torch Handling Ceremony in Darya Street of Bonab
ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس های مرمتی و نقشه ی بناها )
مراسم چارشنبه سوری در بناب
یکی از آیین‌های سالانۀ ایرانیان چهارشنبه سوری یا، به عبارت دیگر، چارشنبه و یا «چرشنبه» سوری است (بعد از غروب آفتاب روز سه‌شنبه را چرشنبه گویند). برگزاری این جشن کهن ایرانی که در طول تاریخ این سرزمین با همۀ فراز و فرودهای موجود تاب آورده و هنوز هم برگزار می‌گردد، به دلیل کشف آتش در آن روز است تا این کشف بزرگ را که در زندگی انسان نقش ……………………………………….
و… ……………………………………………..
پریدن از روی آتش در مراسم چرشنبه‌سوری
این مراسم در شهر بناب و در روستاهای اطراف آن، همانند سایر شهرهای ایران به ویژه در روستاهای شهرستان هشترود، به دلیل دور بودن از شهرها، هنوز به قوّت خود باقی است. اهالی روستا در آخرین شب چهارشنبۀ سال (بعد از غروب آفتاب روز سه‌شنبه) ابتدا بر فراز بالاترین نقطۀ کوه روستا آتش روشن می‌کنند و آتش را گرامی می‌دارند و هنگام عبور از جادّه این منظرۀ زیبا به خوبی مشاهده می‌گردد. بعد
و …………………………………………………………
مراسم مشعل چوبی در شهر گرگان (عکس از وبسایت خبرگزاری مهر و پارس)
مراسم مشعل چوبی در شهر گرگان
در شهر استرآباد گلستان نیز در شب دوازدهم ماه محرّم که با شب سوّم شهادت امام حسین (ع) مصادف است مراسم مشعلگردانی اجراء می‌شود که به عنوان میراث کهن مردم استرآباد در فهرست معنوی کشور به ثبت ملّی رسیده است. همچنین، در برخی محلّات قدیم گرگان، از قبیل سبزه ……………………..
در …………………………………………………………..
مراسم شمع‌گذاری
شمع‌گذاری یکی دیگر از مراسماتی است که طیّ آن در شب عاشورا، یعنی بعد از غروب آفتاب روز تاسوعا، عزاداران حسینی بناب در قالب هیئت‌ها و دسته‌های حسینی با در دست داشتن شمع و با شعارهای مذهبی به مناسبت اتّفاقات تاسوعا و عاشورا از مسجدی به مسجد دیگر حرکت
و، …………………………………………………
مراسم شمع گذاری در شب عاشورا در جلو مساجد بناب
۱۳۸۹Candle Lighting Ceremony in Ashora Night in front of Bonab Mosques, 2010
ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس های مرمتی و نقشه ی بناها )
[۱]. در آن زمان میدان گزویش همان فضای مقابل مسجد گزویش بود، امّا اکنون بر اثر تصرّفات و تجاوزات و ساخت‌وسازهای صورتگرفته این میدان کوچکتر شده و تقریباً چیزی از آن باقی نمانده است.
[۲]. بستانی ۱۲۹۰، ۵۰
[۳]. آذرگشنسب ۱۳۵۲، ۲۵۱
[۴]. این اطّلاعات را آقای مصطفی فعّال آذر در اختیار نگارنده قرار دادند و از ایشان قدردانی می‌گردد.