فصل هشتم
چوب و آسیب‌های آن
چوب
یکی از عناصر تشکیل‌دهندۀ زندگی انسان چوب بوده و هست. چوب همنشین دیرین خشت است و سایبان و سرپناه انسان. قامت زیبایش زبان عارفان و عاشقان طبیعت را می‌گشاید. شکست قامتش وسیله‌ای است برای جولان هنرِ هنرمندان نجّار، منبّت‌کار، مقرنس‌کار و اُرُسی کار. سَبُکی چوب از سنگینی آهن زیباتر است. چوب زیور و زینت خانه‌هاست و آتش مقدّسِ آتشکده؛ لوازم کار و عصای دست کشاورزان رنج کشیده است. چوب شبستان زیبای مساجد و ستون خیمۀ خانۀ خداست. انسان قبل از خشت با چوب آشنایی داشت و امروزه نیز چوب در زمرۀ اساسی‌ترین نیازهای انسان قرار دارد. چوب آن‌چنان با زندگی روزمرۀ انسان‌ها آمیخته است که بی‌چوب زندگی تقریباً مختلّ می‌گردد. زنده‌اش در طبیعت زندگی می‌آفریند و مرده‌اش چرخ زندگی را می‌چرخاند. گاه پلی است زیر پای انسان، زمانی عصای دست بشر. انسان در طول تاریخ با چوب آشنا بوده و ………………………………..[۱]
تعریف چوب
چوب عبارت است از قسمت داخلی ساقه و شاخه که از بافت‌های ثانویّۀ لینی و متخلخل فیبری شکل آوندی است که از هر سو یکسان نیست و ناهمگن است و برای مصارف ……………………………………………….[۲]
مزایای چوب
- به خاطر سبک بودن آن اجرای هر کاری آسان است.
- برای حمل و نقل به ماشین‌آلات سنگین نیاز ندارد.
- آلودگی صوتی کمتری ایجاد می‌کند.
- و ……………………………………………..
.
معرّفی برخی از انواع چوب
- چوب ون: چوب محکم، مقاوم و بادوامِ نسبتاً ارزان که کم پیچ برمی‌دارد و در ساخت چهارچوب و درب به کار می‌رود؛ و به رنگ کرم مایل به قهوه‌ای است.
- چوب درخت رس: برای خرّاطی، مبلمان محلّی، کاسه و ظروف چوبی
- چوب درخت غان: برای منبّت‌کاری
- چوب .…………………………………………..
معایب چوب
یکنواخت نبودن و صدمات و امراض سبب می‌شود تا چوب بر مبنای خواصّ فیزیکی و مقاومت قابل تقسیم بندی نباشد. آفات چوب در گونه های مختلف چوب متفاوت است. ……………………………………….
رطوبت چوب
چوب رطوبت …………………………………………
آسیب‌های چوب
یکی از آفت‌ها و عوامل مخرّب ساختارهای چوبی، به خصوص در مناطق جنوبی ایران، موریانه است. موریانه‌ها حشرات اجتماعی هستند و معمولاً در نزدیکی چوب، .…………………………………….
موریانه‌ها در اکثر مساجد چوبی شهر بناب، به ویژه در قسمت‌هایی که سر چوب در لای دیوار قرار دارد و در اثر آب بارانِ نشت‌یافته از پشت بامِ مسجد رطوبی شده است، وجود دارند. موریانه‌ها با لانه‌سازی در قسمت رطوبی چوب و ……………………………………………..
سیکل چرخۀ زندگی موریانه
نمونه هایی از آسیب‌های موریانه روی چوب در مساجد بناب
اوّلین اقدام در این زمینه، قطع …………………………………..
.
موادّی که به چوب می‌زنند
موادّ ضدّ آتشسوزی: روی چوب را می توان با فیلمی از آنتی پیرین پوشاند یا خیس کرد. این کار با موادّ و رنگ .……………………………………
ادامه در کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها ، ( به همراه عکس های مرمتی و نقشه ی بناها )
[۱]. بزرگ مهری ۱۳۹۲، ۱۴۶
[۲]. در بحث چوب از وبسایت شرکت کارخانجات صنایع چوب آستان قدس رضوی؛ وبسایت www.negindasht.com با موضوع مبارزه با موریانه؛ غیورفر ۱۳۸۷؛ و تجربیّات شخصی نگارنده در حین مرمّت استفاده شده است.