اجاق های سنّتی

جمعه 17 دی 1395

تاریچه اجاق های سنتی :
{ اوجاق از چهار حرف ( اُ ، ج ، ا ، ق = گرم ، جا ، روشنایی ، بزرگ ) یعنی جای گرم و چراغ و روشنایی بزرگ / }
اجاق .{ اُ ] دیگدان . دیگ پایه . آتشدان . || دودمان . خاندان . آل (لغت‌نامه دهخدا )

از زمانیکه آتش کشف شد ، انسان یکی از اساسی ترین نیاز های خود را بدست آورد ، آن چنان اساسی بود که هیچ وقت نگذاشت آتش خاموش گردد و برای بقاء و زنده نگه داشتنش فکر ها کرد و طرح ها ریخت ، و این نظامبخشی های آتش از ابتدایی ترین شکل تا تکامل یافته ی امروزی ادامه دارد .

اولین بار آتش به صورت تلی از چوب و علف خشک افروخته می شد امّا دامنه ی آن مهار ناپذیر بود و آتش گسترش می یافت و از کنترل انسان خارج می شد ، لازم دید برای او گودالی کَند و نام آن را آتشدان و محل نگهداری آتش را آتشگده نامید ، بعد ها برای استفاده از حرارتش ، پختن غذا ، گرم شدن بدنش ، تنظیم دمای خانه در فصل زمستان و روشن کردن محیط اطرافش . در شکل های کوچک و متنوع ، گودال هایی کَند و آتش را در آن جای داد و نام او را تنور گذاشت

اجاق تنوری ( عکس از نگارنده )

بعد از مدتی برای استفاده بهتر از روشنایی و گرمایش آن در ابعاد کوچکتر و امکان انتقال و افروختن آتش در مکان و فضاهای های دیگر چوب ها را بین دو تخته سنگ کوچک قرار داد و نام او را اجاق نامید

اجاق بین دو تکه سنگ ( عکس از نگارنده )

از زمان کشف اجاق تا به امروز چند هزار سال می گذرد و اجاق. راه طولانی تکامل را طی نموده و به شکل های امروزی رسیده است . از اجاق اولیه بین دو تکه تخته سنگ تا به صورت اجاق های خشتی ثابت ، سفالی متحرک ، تنوری ، منقل های متحرک چوبی ، ذغالی و برقی ، اجاق بخاری چوبی و نفتی ، شومینه تا اجاق گاز و ………. پیش رفته است و هنوز هم اجاق های خشتی در مطباخ خانه ها و آشپزخانه های سنتی روستایی و در باغات و خانه باغ ها طرفداران زیادی دارد

اجاقی در خانه باغ ( عکس از نگارنده )

اجاق گرمایشی ( شومینه)و ذغال عای توپی ( گویش” محلی یمری” )از خرده ذغال های توپی در اجاق کرسی ها هم استفاده می کردند

اجاق آنقدر در خانواده ها جا باز کرده که به ضرب المثل می گویند
• آرزو می کنم که اجاقش و چراغش همیشه روشن باشد ( یعنی زندگی به گرمی و روشنی در آن خانواده همیشگی باشد )
• اجاق پدر راروشن نگه داشتن : فرزند داشتن( که بیشتر منظور فرزند پسر داشتن است.)

در سال ۱۳۹۴ در بازدیدی از باغ جناب آقای صادق حداد صاق در بناب ، یک اجاق سنّتی چند منظوره از خشت را مشاهده نمودم که با هنرمندی و با ابتکارات خاص خود آن را طراحی و درست نموده ، روی این اجاق ها را کاهگل نموده ، در کنار آن خانه باغی را ساخته و اتاقش را به کرسی قدیمی آراسته است

اجاق چند منظوره شامل اجاق نان پزی ، اجاق آش و آبگوشت پزی و اجاق کباب سنّتی بناب . که با پخت نان سنتی ، و آبگوشت محلی و کباب بناب. در همین اجاق از میهمانان پذیرایی نمود ، طرح و شکل اجاق ابتکاری و دیدنی است

طراحی و ساخت یک اجاق سنتی توسط آقای صادق حداد صادق

( عکس از نگارنده )

اجاق و یاکوره تنور نان قسمت بالایی و آبگوشت و اش در قسمت پایین طراحی و ساخت توسط آقای صادق حداد صادق( عکس از نگارنده )

در حال پختن نان در اجاق و یا کوره تنور نان ، توسط آقای صادق حداد صادق ( عکس از نگارنده )

در حال پختن نان در اجاق و یا کوره تنور نان ، ( عکس از نگارنده )

پخت کباب محلی بناب در اجاق ( عکس از نگارنده )

سرو کباب محلی بناب ، در اجاق ( عکس از نگارنده )

خانه باغ با گرمایش کرسی
در قدیم کرسی علاوه بر تولید گرما ، گرم گردن فضای اتاق و تنظیم حرارت بدن انسان در فصل زمستان ، یک کاربرد خوب و خیلی مهمّی هم داشت و آن اینکه کرسی باعث می شد که اعضاء خانواده به دور خود جمع شوند و در واقع جمع می کرد ، خانواده ها همدیگر را می دیدند ، با هم صحبت می کردند ، دور هم غذا می خوردند ، از درد و مشکلات یکدیگر آگاه می شدند ، تولید محبّت و عاطفه در همین دید و بازدید هاست این جمع نشینی در کرسی قبل از اینکه بدن را گرم کند محفل خانواده را گرم و چراغ عاطفه ها روشن می نمود . امروزه بیش از هر وقت دیگر به این جمع نشینی و گرمیّت محفل خانواده ها نیازمندیم

کرسی خانه باغ آقای صادق حداد صادق ساخت توسط نامبرده