شیرازه زنی کتاب :
شیرازه زنی و یا ته دوزی در صحافی به روش سنتی کتاب
عالم چو کتابی است پر از دانش و داد
تعریف صحافی: صحافی علم تنظیم و به هم بستن صفحه های کتاب و قرار دادن آن ها بین دو پوشش (جلد) برای نگاهداشتن مرتب شده ی صفحات کتاب در یک جا به خاطر جلوگیری از فرسوده یا پاره شدن زود رس صحفات کتاب را صحافی گویند. صحافی که در اصل برای جلوگیری از پریشان شدن اوراق ، نگهداری سهل تر وطولانی از کتاب ، یکی از صنعت های کهنسال و در عین حال یکی از هنرهای ظریف قدیمی است .
عکس آقای حاجی علی اصغر مشهوری یکی از شیرازه زنان قدیمی در بناب
شیرازه زنی سنّتی عطف کتاب ، در واقع مرتب و تنظیم مجدد صفحات و جلد کتابی است که در اثر استفاده طولانی از آن جلد فرسوده ویا صفحه ها پاره شده است
این هنر به دلیل برخورداری کتاب از ارزشی والا در میان ایرانیان ، در گذشته مشتاقان بسیاری داشت و امروزه برای مرمت و احیای کتب دست‌نویس و قدیمی آسیب دیده به کار می‌رود
گارگاه آقای حاجی علی اصغر مشهوری یکی از شیرازه زنان قدیمی در بناب
در کتاب های صحافی شده به روش سنتی ، صفحات مرتب شده کتاب را میان دو تخته چوب ( تخته چوب شیرازه زنی کتاب ویا پرس ) قرار می دادند و تخته ها را با دسته های پیچی شکل چفت می نمودند و بعد مراحل صحافی و شیرازه زنی را انجام می دادند .
گارگاه آقای حاجی علی اصغر مشهوری یکی از شیرازه زنان قدیمی در بناب
گارگاه آقای حاجی علی اصغر مشهوری یکی از شیرازه زنان قدیمی در بناب
صحاف پس از چسباندن آستری کاغذی به همراه صفحه اول و آخر کتاب، شیرازه را به لبه پشت می‌چسباند. پس از پایان این مرحله صحافی، کار به جلد ساز سپرده می‌شود. در قدیم عملیات چسباندن با سریش انجام می‌شد اما امروزه چسب‌های متفاوتی جای‌گزین این ماده شده است. هم‌اکنون در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، برای احیای کتب قدیمی از روش سنتی صحافی استفاده می‌شود
عکس آقای اعلایی یکی از شیرازه زنان قدیمی در بناب
دستگاه چوبی شیرازه زنی کتاب در حجره آقای اعلایی
مراحل شیرازه زنی و یا ته دوزی سنتی :
• برش ابتدایی در صورت نیاز
• مترتّب کردن صفحات تا شده به طوریکه از شماره ۱ الی ……. آخر مرتّب و سریال باشد
• قرار دادن بین قید : قید وسیله ای شبیه گیره و پرس از جنس چوب ( گیره چوبی صحافی )
• مرحله دوخت : بسته به نوع کتاب و روش صحافی ، تعداد صفحات و توانایی ابزار
• سنبه و سوزن : بوسیله سنبه سوراخ اول و دوم را ایجاد می کند . در سوراخ اولی نخ و سوزن وارد می شود و در سوراخ دوم قلاب نخ را به سمت بالا می کند و نخ جزء به جزء کتاب را به هم می‌دوزد و متصل می‌کند.
گیره شیرازه زنی
نگارنده : علی اصغر بالغ بازنشسته میراث فرهنگی بناب
مؤلف : کتاب دو جلدی ” نگاه نگاره ها ” ( زیبایی های میراث فرهنگی )
وب سایت http:/www.negahenegareha.ir/