مجسمه های نمایشی استاد حسینی ( موزه ی آذربایجان شرقی- تبریز )
طبقه زیر زمینی – موزه آذزبایجان شرقی ( تبریز )
استاد حسینی متولّد تبریز است مجسمه ساز برجسته کشور . استاد این مجسمه ها را در خانه پدری خود ساخته بود. در سال ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ تصمیم گرفتند این مجسمه ها را به طبقه زیرزمینی موزه آذربایجان شرقی انتقال دهد . استاد حسینی مجسمه های بزرگ را به قطعات کوچک برش داده به موزه آذربایجان شرقی انتقال داد و در طبقه زیرزمین موزه آن ها را دوباره به هم وصل و بعد از مرمّت در ۱۴ قسمت به معرض نمایش قرار داده است . هر قسمت از این مجسمه های نمایشی موضوعی از مشکلات حل نشده ی جهان را بیان می دارد
نگارنده در سال ۱۳۶۱ راهنمای موزه آذربایجان شرقی بود که بعد از گشایش این نمایشگاه به عنوان راهنمای این قسمت انجام وظیفه نموده ، از آن جایی که نگارنده به موضوعات و اهداف این مجسمه ها آشنایی دارد ، عکس هرکدام از این مجموعه مجسمه ها را در این جا آورده و به ترتیب شماره و موضوع در حد توان شرح مختصری داده می شود امّا بهتر است از نزدیک به این مجموعه ی مجسمه های هنری و موضوعی در موزه آذربایجان بازدید داشته می باشید .
قسمت اول ( از تولد تا پیری )
قسمت دوم ( سالخوردگی )
در این دو ردیف موضوع ، منحنی مراحل زندگی عمر انسان هایی که از بدو تولد تا پیری است ، یعنی عدم توانایی ایستادن در کودکی تا عدم توانایی ایستادن در پیری برای بیننده تجسم بخشیده است به عبارتی بچه ها یواش یواش بزرگ شده و قدّ می کشند و در پیری زمین گیر می شوند . این مشکل انسان از بدو زندگی اولیّه در طی میلیون ها سال وجود داشته و دارد و هنوز هم علم نتوانسته این مشکل پیری را حل نماید
موضوع مجسمه ” اضطراب ” است:
این مجسمه به شکل کره زمین است که به اژدهای پنج سر تبدیل شده استت در روی این کره خاکی نقشه کشورها است که به نسبت ماجراجویی های این کشورها ، بدنه این مجسمه از انواع ابزار آلات جنگی مثل تانک ، توپ ، جنگ ، کشتن و ……. برجسته کاری شده و در جلو سرهای این اژدها زنان و مردان در حال وحشت می حواهند فرار کنند این بدین معنی است که انسان ها ، دنیای به این زیبایی را که باید برای آرامش ، آسایش و بهشت مردم باشد به ماجراجویی کشیده است و به اژدهایی تبدیل شده که مردم از دنیا وحشت نموده و فرار می کنند ، این مشکل وحشت و اضطراب و نگرانی از دنیا ، عدم آرامش و آسایش انسان ها از دست ماجراجویی ها و جنگ های داخی و خارجی این کره خاکی ، میلیون ها سال است نگذاشته دنیا و سکونتگاه مردم جهان در آرامش باشد و علم نتوانسته این مشکل جهانی را حل نماید .
مجسمه های هیولا
مجموعه مجسمه ها نماد انسان هایی است که قیافه و باطن هیولا دارند، دستشان موشک، بمب و سنگ چاخماق دارند به عبارتی از ابتدای خلقت از انسان های اولیه تا به امروز آدم هایی وجود دارند که دنیا را به آتش می کشند . انسان هایی که برای آرامش ، لذّت بردن از زندگی ، زنده بودن و به زیبایی زندگی کردن به این دنیا آمده اند . این هیولا صفتان دنیا را به جهنمی تبدیل نموده اند که آرامش انسان را از دست گرفته است ، و این هم یکی دیگر از مشکلات دیرینه انسان است که بشر نتوانسته به این گونه مشکلات فائق آید .
تبعیض نژادی:
این مجموعه مجسمه تعدادی از انسان هایی است از نژاد سفید ، سرخ ، سیاه ، بالای یک سکو قرار گرفته است ، انسان ها را از دوران بچگی تا بزرگی نشان می دهد ، که در خردسالی انسان ها در هر رنگ و پوستی ، از هر نژادی و در هر ایده عقیده و آئینی ، دست در دست هم و در کنارهم ، باهم بازی می کنند وقتی یواش یواش بزرگ می شوند و به جوانی و بعد به بزرگی می رسند ، به همدیگر پشت کرده اند . در وسط آن ها درخت کاکتوس وجود دارد درخت کاکتوس با خار نشانه ی جدایی و ناراحتی است ، منظور و هدف این مجموعه اینکه تمامی انسان ها از هر نژاد و عقیده و آئینی که در دوره ی کودکی چیزی از این تفاوت های اکتسابی نه می فهمند ، با هم دوست هستند ، با هم دیگر بازی می کنند ، و بین آن ها دشمنی و خون ریزی نیست ، امّا به مرور زمان در اثر تلقین و تقلید از بزرگان قوم ، رهبران این نژاد ، آئین و عقیده ، به انسان ها انتقال یافته و به عبارتی دشمنی با یک دیگر را کسب می نمایند ، و به خون هم دیگر تشنه می شوند ، و با هم دیگر صحبت نه می کنند و می جنگند این عقیده ها بعداً به انسان منتقل می شود والا در کودکی با هم هستند و اختلافی ندارند ، اختلاف را رهبران قبیله و گروه و نژاد و آئین و عقیده به وجود می آورند ، اگر بچه ها را به حال خود بگذارند با هم دیگر ذاتاً اختلاف ندارند . این موضوع هم یکی از مشکلاتی است که در طی قرون گذشته بشر نتوانسته از بین به برد و به آن غلبه نماید .
(اولاد زیاد) ( فرزند کمتر زندگی بهتر )
در این مجموعه، یک مرد و زنی را می بینیم که بچه های ریز و کوچک زیادی دارند پدر از زیادی کار جسمی لاغر و افتاده دارد و مادر نیز شرمنده از تربیت این همه بچّه و درمانده از مخارج و مایحتاج آن ها . منظور مجسمه ساز آن است که انسان وقتی بچه به دنیا می آورد باید پیشاپیش فکر هزینه ، مخارج ، سلامتی ، و تندرستی ، تربیت ، مسکن ، مدرسه ، هزینه عروسی ، جهازیّه و لباس و هزاران هزینه ریز و درشت آن ها را نیز باید داشته باشد و غیرمسئولانه به جامعه انسانی نگاه نکند ، به عقیده استاد فرزندآوری بیشتر و عدم تربیت صحیح آن ها یکی از مشکلات جامعه جهانی است که بشر نتوانسته به این مشکل فایق آید.
پیرمرد با تجربه به عبارتی پیش بینی آینده:
در این قسمت یک پیرمرد تنومند خیلی بزرگ نشسته و کره زمینی را در دست گرفته است ، و با دقت هوشمندانه و با توجّه به تجربه ی گذشته خود ، آینده ی کره زمین و انسان ها را مورد مطالعه قرار می دهد و در داخل کره زمین یک بمب اتم منفجر گردیده است ، به نظر مجسمه ساز با توجّه به کارخانجات اسلحه سازی ، زرادخانه ها ، تجهیزات جنگی مدرن ، مسابقه تسلیحات کشتار جمعی بین دولت های کره زمین ، و مجهز شدن ملل به بمب اتم ، حاکی از آنست که آینده دنیا را یک جنگ اتمی تهدید می نماید. این هم یکی از مشکلاتی است که دولت ها و بزرگان نتوانسته اند به جامعه جهانی عاری از سلاح های هسته ای دست یابند .
شکنجه:
در یک اتاق و یا به نام محفظه ی زندان ، چند نفر را شکنجه می نمایند ( از سقف آویزان نموده ، و در داخل گونی خفه می کنند و …… ) منظور این هنرمند مجسمه ساز این است که شکنجه نیز یکی از مشکلات است که در طول تاریخ به مردم اعمال می شود ، ولی هنوز هم این مشکل در این دنیای مدرن باز تولید و متداول و پابرجاست و حل نشده است .
تضاد طبقاتی
یعنی فقر و گرسنگی از مشکلات دیگری است که مردم نتوانسته اند این مشکل جهانی را حل نمایند
انسانی هایی که پیر و لاغر و فقیر دارند بار می کشند
در این سکو ، انسانی هایی که پیر و لاغر و فقیر دارند بار می کشند ، یک درشکه ای را می کشند که روی آن یک زن و یا زن و مرد ثروتمند و چاق نشسته است ، و یا مرد فقیر و لاغری روی چوبی که دو سر آن بار دارد برشانه اش گذاشته شده و می کشد ، امّا توانان کشش آن را ندارد ، در عوض صاحب بار مردی قوی هیکل است که خودش هم روی بار نشسته است ، این مجموعه مجسمه ها ، نشان می دهد هنوز مردم از تضاد طبقاتی ، فقیر و غنی ، دارا و نادار ، بی چیز و ثروتمند رنج می برند ، و جامعه به دو قطب فقیر و غنی تبدیل شده است . فقیر باید سخت ترین کارها را انجام دهد ، و غنی در آرامش و بهره کشی است ، به نظر او این هم ازجمله مشکلاتی است که دنیا با آن دست به گریبان است و هنوز حل نشده است .
سنت فلیپ
مردی به نام سنت فیلپ آن قدر در راه این تضادها و درد و رنج های دنیا مبارزه کرد ، امّا چون صدایش به جایی نرسید ، خود را آتش زد.
پهلوانان
در این مجموعه سه مرد پهلوان در حال پاره کردن زنجیری است که به بازوان و پای خود بسته شده است روی حلقه های زنجیر انسان هایی است که از همین مشکلات اشاره شده درست شده ، مردان پهلوان قوی هیکل و تنومند ، نمی توانند آن ها را پاره کند . هدف رساندن پیامی است که انسان با آن همه قدرت و توانایی و عظمت و کارایی، تا حال نتوانسته است ، به این مشکلات شمرده شده ی دنیا فایق آمده و عاجز از حل مشکلات مردم است
جنگ
در این سکو نیز هنرمند یکی از مشکلات جامعه جهانی را که هزاران سال است حلّ نه می شود و دنیا را به آشوب می کشد و مردمان بی گناه زیادی در اثر جنگ از خانه و شهرشان فرار می کنند ، در دنیایی بدین بزرگی جایی برای زندگی پیدا نمی کنند و کشته می شوند ، جنگ است .
عده ای سرباز و فرمانده در روی سکو دیده می شود که در دو طرف صف آرایش جنگی گرفته اند و درحال جنگ با توپ و تفنگ و تن به تن ، فرماندهان در پشت دو طرف سربازان دستور آتش می دهند ، به عقیده مجسمه ساز جنگ نیز یکی از مشکلاتی است که دنیا راه حلّی برای آن پیدا ننموده اند و همه گونه خسارات مالی ، جانی ،ویرانی و بی خانمانی به بار می آورد .
مرد متمّدن
این آخرین مجموعه مجسمه ی نمایشگاه است و می شود گفت نتیجه نهایی نمایشگاه، در این مجموعه دو نفر ایستاده اند ، یک مرد با چهره ی انسان اولیّه است در دستش یک لوله استخوان حیوان وسیله و ابزاری است برای زدن و کشتن انسان ، و نفر دوّم انسان با چهره متمّدن امروزی است در دستش یک موشک گرفته است ، اینکه با توجّه به مشکلات شمرده شده در این نمایشگاه و مشکلات انسان ها، نشان می دهد که انسان های جاهل اولیّه با یک دسته استخوان بزرگ آدم می کشتند و انسان های متمّدن امروزی با موشک، در هر زمان جهالت انسان پابرجاست و از بین نرفته آن چه فرق کرده، ابزار کشتار است ، نه چیز دیگر .
برای تمدن و فرهنگ انسان دوستانه راه درازی در پیش است .
نگارنده : علی اصغر بالغ بازنشسته میراث فرهنگی بناب
موألّف : کتاب دو جلدی ” نگاه نگاره ها ” ( زیبایی های میراث فرهنگی )
وب سایت http:/www.negahenegareha.ir/