در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۳ بنا به تصمیم اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی ، مقرر گردید اداره میراث فرهنگی بناب وسایل موزه ی مردم شناسی سهند بناب را به مدت ۱۰ روز در فرهنگسرای خاوران تهران به نمایش بگذارد .
فرهنگسرای خاوران تهران اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۳
بعد از حضور در فرهنگسرای خاوران تهران ، چیدمان اشیاء موزه ی مردم شناسی سهند بناب در غرفه های اختصاصی به شرح زیر به نمایش عموم مردم تهران قرار گرفت .
۱ – مجموعه ی چراغ های نفتی قدیمی تک فتیله ای ، دو فتیله ای ، چراغ های توری ، چراغ لاله ای ، چراغ های درشکه های قدیمی ، چراغ های شیشه ای نمره ۵ و نمره ۳ و ….
غرفه چراغ های نفت سوز ، موزه ی مردم شناسی سهند بناب
۲ – آلات موسیقی آذربایجان ، مانند ساز عاشق ، بالابان ها ، قوشا نقاره ، فلوت ها ، انواع نی ، دایره ها ، و ……
۳ – انواع زیور آلات زنانه دست ساز نقره ای ، شامل گردنبد ها و آویز ها ، گوشواره ها ، انواع دستبند ها ، پیشانی بند ها ، جلیقه دوزی ها ، انواع انگشتر و …..
زیور آلات موزه ی مردم شناسی سهند بناب
۴ – انواع دعاجات آویزی ، سنگی ، برنزی ، نقره ای ، دستبندها ، مهره ها ، داغ داغان ها [۱] متعّلق به باور های مردم .
دعاجات ، موزه ی مردم شناسی بناب
۵ – ابزار آلات کشاورزی : از قبیل ، انواع وسایل شخم زنی سنتی زمین ( گاو آهن ) ، خیش ، خرمن کوب های سنتی ( وَل ، جار جار ) ، پیمانه های چوبی گندم ، شاقّول ( مهر خرمن ) ، شنه و غربال و ……
ابزار آلات کشاورزی ، مردم شناسی سهند بناب
۶ – دست بافت ها : شامل ، انواع سبد و سله ، گلیم و جاجیم ، سوزن دوزی روی پارچه و لباس ها و ……
۷ – صنایع مسگری و آهنگری : انواع ظروف مسین ، وسایل دست ساز های آهنی و ….
ظروف مسین ، موزه ی مردم شناسی سهند بناب
۷ – غرفه ی وسایل پزشکی سنّتی مانند وسایل ختنه ی سنّتی ، دهان گرگ ، دست گرگ و …..
۸ – غرفه ی عطاری و انواع داروجات گیاهی و عرقیّات محلی .
غرفه عطاری
در حاشیه این نمایشگاه غرفه ی کباب سنتی محلی بناب و غرفه ” بناب شناسی ” نیز فعّال بود
غرفه ی کباب سنتی بناب توسط کبابی آقای علی مردانی
بازدیدکنندگان : از اقشار مختلف مردم ، دانشجویان ، دانش آموزان ، کارمندان و مسئولین تهران که در مجموع نمایشگاه موفّقی بود .
یک نکته جالب : امّا آنچه در این نمایشگاه توجّه نگارنده را به خود جلب می نمود که به عنوان راهنما و توضیح دهنده وسایل این نمایشگاه در آنجا حضور داشت ،اینکه به هنگام بازدید مسئولین تهرانی که با دوستان خود آمده بودند می پرسیدند ، یادت می آید ما سوار این خرمن کوب ( جار جار ) می شدیم ؟ یه بار پای من گیر کرد در لای این چرخ خرمنکوب و زخمی شد ، ، هنوز هم در خانه ما در روستا از این سبد ها و شنه های چوبی و وسایل گاو آهن باقی مانده است .
یادت می آید در برداشت خرمن ما از زمین ” باشّاق “ ( سنبل های شکسته و مانده در زمین بعد از برداشت ) جمع می کردیم .؟ چقدر هوای تمیزی داشت وقتی در کنار پدر زمین شخم می زدیم .و ……
انگار ما چیزی تازه ای برای دیدن نیآورده بودیم ، فقط برای زنده کردن خاطراتشان بود .!
تجزیه و تحلیل : تجزیه تحلیل واژه ی “ باشّّاق ” در گویش محلی بر مبنای قوائد دستور زبان فارسی نیست این گونه لغات ها را باید بر مبنای شواهد و بهره گیری از لغت های مشابه دیگر پیدا کرد ، چون برای این گونه گویش ها دستور زبانی در دست نیست . “ باشاق ” از دو بخش ، باش + شاق = باشد + نگهدارنه ی تخم = نگهدارنده ی تخم باشد . هم وزن این لغت ، واژه ی ” داشّاق ” ( بیضه و تخم مرد ) است = داش + شاق = داشتن + نگهدارنده تخم = تخم را در داخلش نگه داشته است . اسامی قدیمی چقدر طبیعی هستند و بر مبنای واقعیت ها ی کار بردی انتخاب شده اند ، یکی تخم یا دانه گندم را نگه داشته است ، و دیگری تخم را در درون تخمدان نگه داشنه شده .
( معنی حروف واژه ها از کتاب ” معانی حروف الفبای فارسی” به قلم نصرت الله برزآبادی فراهانی ، استفاده شده است / نگارنده )
غرفه ی بناب شنای در فرهنگسرای خاوران
غرفه ی کباب سنتی بناب در فرهنگسرای خاوران
غرفه ی صنایع دستی بناب در فرهنگسرای خاوران
نگارنده : علی اصغر بالغ بازنشسته میراث فرهنگی بناب
موألّف : کتاب دو جلدی ” نگاه نگاره ها ” ( زیبایی های میراث فرهنگی )
وب سایت http:/www.negahenegareha.ir/
[۱] توضیح بیشتر در مورد داغ داغان را در همین سایت جستجو فرمایید و یا در کتاب دو جلدی” نگاه نگاره ها ” از همین نویسنده