بئیردان بیر دوشان چخدی = از اینجا یک خرگوش خارج شد ( به زبان فارسی ” لی لی حوضک ” )
به نظرم این بازی باستانی ، برای بازی ” دزدان ” دلارهای میلیاردی طراحی شده . چطور ؟
تعداد نفرات : یک نفر
سن بازیکنان : از ۵ تا ۱۰ سال
اجرا : بوسیله مربی و یا پدر و مادر
شروع بازی : این بازی در اکثر شهر ها اجرا می شود ، یادمان نرفته وقتی کوچک بودیم ، پدر و مادرها کف یکی از دست هایمان را باز می کردند و بارها و باره ها این سروده را در کف دست و در انگشتانمان نشان می دادند و اینگونه می سرودند .
اول : بیان ظاهری بازی ( با گویش محلی بناب )
بئیردان ( کف دست ) بیر دُوشان چیخدی ” = از این کف دست یک خرگوش خارج شد .
۱ – مربّی اوّلین انگشت بزرگ را به کف دست کودک خم می کند و می گوید ، ” بو توتدی ” ( این گرفتش ) .
۲ – انگشت دوم را خم می کند به کف دست کودک و می گوید ” بو کَسدی ” این گرفتش .
۳ – انگشت سوم را خم می کند به کف دست کودک و می گوید ” بو پشیردی ” این پختش .
۴ – انگشت چهارم را خم می کند به کف دست کودک و می گوید ” بو یِئدی ” = این خوردش
۵ – انگشت پنجمِ کوچک را راست نگه می دارد و به کودک نشان می دهد و می گوید” ب لی ” ” ب لیا ” قالمادور ، یعنی به این کوچک و کوچولوی ضعیف چیزی نمانده است
دوشان = ( دو + ش + ان ) = ( دونده + همیشه ، ماندگار + صاحب ) = ( صاحب دونده ی ماندگار = همیشه دونده ) حیوانی دونده پر شتاب و با پرش های بزرگ ، گرفتنش تقریبا محال است .
خرگوش = ( خر + گوش ) = حیوان کوچکی که گوش هایش شبیه گوش ” خر ” است ، گوش ها در جایش مانند گوش ” خر ” به هر سمت می چرخد ، گوش هایش گیرنده ی خوبی است و خطر را زود احساس می کند ، بیشتر عقابان می توانند او را شکار کنند .
شرح حکمت ایرانیان در این بازی .
این بازی می خواهد کودک را برای دوره جوانی آموزش و تربیت کند ، تا اگر روزی در رأس یک دستگاه اجرایی و یا مدیریتی قرار گرفت بداند که دزدان در جامعه چگونه با هماهنگی اموالی را می دزدند و برای مهار کردنش باید در کار فکری کرد و جلویش را گرفت ، اگر رفت دیگر نمی توان او را گرفت و باز گرداند .
هر کدام از انگشتان دست ، نمادی از یک طبقه و یا گروهی خاص از مردم جامعه است .
۱ – کف دست نماد حاصل دسترنج مردان و زنانی است که با دستان پینه بسته شان جمع شده است ، سرمایه و ثروت ملی است ، بیت المال است ، لذا بزرگتر ها با انگشت ” اشاره ” توجه کودک را به محل بیت المال جلب می کنند
۲ – انگشت اول دست : آنکه بزرگتر و بیشترین نیرو را دارد ، امورات با او رتق و فتق می شود ، از همه گردن کلفت است و اگر بگیرد ول نمی کند یعنی از طبقه زورمداران است ، او را به کف دست کودک خم می کند ، قامتش را می شکند و می گوید ، ” بو توتدی ” ( این گرفتش ) . بلی ، نخبگان ایران در عهد باستان به درستی تشخیص داده اند ، اگر طبقه زورمند ، چیزی را بگیرند ول نمی کنند ، یعنی دزد قدرتمند وقتی از بیت المال پولی با رقم بزرگ خارج می کند ، محکم می گیرد ول نمی کند تا اینکه دوستانش برسند
۳ – انگشت دوم را به کف دست کودک خم می کند و قامت اورا هم می شکند و می گوید ” بوکَسدی ” ( این بریدش ) . بلی درسته ، این گروه ، قدرت دست کمی از طبقه زورمداران ندارد ، وقتی طبقه زور چیزی را دزدید ، می داند چطور اسناد سازی کند و از محلش بر دارد و به بُـرَد .
۴ – انگشت سوم را به کف دست کودک خم می کند و می گوید ” بو پشیردی ” ( این پختش ) . بله درست می گوید ، گروه سوم شرایط را ، روابط با رابطین را ، جاده خروجی را هموار می کند یعنی به خوبی برای بردن و خوردن می پزد و آماده می کند .
۵ – انگشت چهارم را خم می کند به کف دست کودک و می گوید ” بو یِئدی ” ( این خوردش ) . یعنی این گروه از دزدان همدستانی دارند که ، پول را از محلّش سریع بر می دارند می خورند و گم و گورش می کنند ، مثلا از کشور خارج می کنند به حساب خودشان انتقال می دهند ، از دسترس خارج می کنند ، همانند دویدن برق آسای خرگوشی ، از کف دست ، دیگر نمی شود او را گرفت و برگرداند . مگر عقابان تیز پرواز و نیک کردار.
۶ – و امّا انگشت پنجمِ کوچک را راست نگه می دارد ، قامتش را نمی شکند یعنی اینکه این قشر سربلند و پاک دست است ، هم دست دزدان نیست و انگشت کوچولو را نکان می دهد و به کودک نشان می دهد و می گوید” ب لی ” ” ب لیا ” قالمادور . ( به این کوچک و ضعیف چیزی نماند ) .
به این کوچک یتیم ، بینوا ، ضعیف نگاه داشته شده ، درمانده ، قشری که در قدرت دستی و جایگاهی ندارند ، در حلقه دزدان نیست ، سفره اش خالی است ، دستی در بیت المال ندارد ، جلو چشمانشان پول جیبشان را می دزدند و چیزی باقی نمی گذارند .
چرا طرّاح نخبه و برنامه ریزان تربیتی کودکان ایران برای داستانش ” خرگوش ” را انتخاب کرده ؟
خرگوش ها ظاهری زیبا دارند ، بچه ها خرگوش را بسیار دوست دارند ، خرگوش متناسب و سازگار با سروده انتخاب شده تا بچه ها با دقت بیشتری گوش کنند و یاد بگیرند و سینه به سینه با گذشت زمان به نسل های بعد از خود انتقال دهند تا ماندگار بماند چرا چه داستان دزد و دزدی تمام شدنی نیست . این بازی سن درازی دارد و در طول تاریخ به ذهن های زیادی نور افکنده است .
خرگوش پوست درختان نو نهال را می کَند و آن ها را می خشکاند ، مثل اینکه ” دزد ” گوشت و پوست ، و نان نوای کودکان را می کَنَد . آینده ی مردم را می خشکاند، فلج می کند ، نمی گذارد جامعه رشد کند ، شکوفا و بهاری گردد .
دانش و حکمت درون این بازی به مردم می آموزد که ” احتیاط را فدای اعتماد ” نکنیم و غفلت نورزیم ، بی خود و بی مطالعه اعتماد نکنیم .
از زمانی که اینگونه بازی های آگاهی دهنده به جوانان جامعه ما تعطیل شد . بازار بازی دزدان میلیاردی بیشتر گردید ، از فرصت غفلت مردم استفاده کردند تا با اعتماد سازی دست به اموال عمومی بزنند و زدند .چقدر آموزش و پرورش محلّی و سنّتی پدران ما قوی بوده است .
