فرستادن خونچه به خانه جدید عروسی
مراسم خونچه چرشنبه
✅ – خونچه ( خوانچه ) = خوان + چه = طبق کوچک ، طبق غذا
✅ – هر سنّت و مراسمی در گذشت زمان بر اساس تنظیم رفتار های اجتماعی و فرهنگی جامعه که نیاز مردم زمانه خودش بوده شکل گرفته اند ، بزرگان و دانایان قوم برای حل مشکلات اجتماعی راه حل هایی را مطالعه، طراحی و به مورد اجرا گذاشته اند ، آنچه را عقل جمعی جامعه پسندیده است به دَب ، ادب و فرهنگ ماندگار تبدیل شده است. بعبارتی آداب رسوم ، جواب مثبت تجربه تاریخی رفتار های اجتماعی جامعه ایرانی است ، حتی قابل تغییر . امّا هر تعطیلی یا تغییرِ آداب و رسوم ، بی مطالعه ی کارشناسی ، خسارت های رفتاری و اخلاقی مردم را به دنبال خواهد داشت ، ( آداب رسوم و رفتار های اجتماعی غیر از مراسمات اعتقادی است که بعضا آلوده به خرافات ، یک سویه ، تامین کننده منافع گروه خاص و بعضا غیر قابل تغییر و … ) . مثلا به دلیل زیادی مشکلات زندگی مردم ، کم آوردن در وقت و زمان برای اجرای این مراسمات ، از طرفی در اختیار داشتن انواع وسایل ارتباط جمعی آسان و ساده امروزی ، باعث شده ارسال انواع پیامک های صوتی ، تصویری و نگارشی تبریکات عید نوروز ، جایگزین دید و بازدهای حضوری شود ، این تغییرات در رفتاری در آداب و رسوم سنّتی ولو اینکه نیاز جامعه امروزی است ، اما تبعاتی را به دنبال دارد . کاهش و صدمه دیدن بخشی از اخلاق و عواطف انسانی ناشی از تعطیلی این دیدارهاست . ( محبّت گوزده اولار = محبت در دیده ها و دیدارهاست ) ، گُل مصنوعی نمی تواند آن نشاط ، شادابی ، احساس و عطر و بوی گل طبیعی را بدهد و جایگزین آن گردد . امّا از نداشتن بهتر است .
✅ – تصمیم عاقلانه و عالمانه برای دوری جستن در مراسمات دید و بازدیدهای نوروز امسال به خاطر سرایتی بودن کرونا ، با توجه به اینکه دید و بازدید های سنّتی امروزه در میان جوانان کم رنگ شده است ، جای بسی نگرانی است که این تعطیلی به یک اخلاق و رفتار عمومی جامعه تبدیل گردد ، در آن صورت اخلاق و عواطف انسانی و روابط خانوادگی بیشتر از هر زمان صدمه دیده باشد . در چنین شرایطی آگاهان ، دانایان وفرهنگ سازان جامعه ، می بایست ضمن احیا این مراسمات سنتی بی تشریفات ، بفکر به روز کردن و جایگزین مناسبی باشند ، فضای مجازی بهترین و آسانترین تریبونی است که می تواند در این راه بکار گرفته شود .
✅ – خوانچه یک سینی یا مجمعه مسی نسبتا بزرگی است که در آن خوردنی هایی از کشمش ( گُل مویز) ، بادام ، گردو ، نخود ِ تاب خورده ، شیرینی الوان با یک خلعت پارچه ای ساده و … از هر کدام یک بشقاب کوچک می گذاشتند ، روی آن ها را با یک پارچه گلدار ترمه و یا پارچه چلوار سفید گلدوزی شده به دست بانوان هنرمند ایرانی می پوشاندند تا کسی نبیند در توی آن چیست و چقدر هست تا چشم و هم چشمی ایجاد نشود . بیشتر توسط برادران به خانه خواهرش فرستاده می شد . وسایل زیاد نبود که خانواده های کم درآمد نتوانند از عهده اش برآیند ، بیشتر حاصل باغات خودشان بود ، مادر می گفت با یک عدد نارنج که عیدی آورده بودند ، در ۵ و ۶ خانواده در دید بازدید های فامیلی به عنوان عیدیانه دست به دست می شد . تشریفات نبود ، مهم نفس عمل بود ، اظهار حضوری محبت و ارادت بود ، اینکه در یاد منی و من شما را دوست دارم . فلسفه و حکمت “خونچه” بردن از خانه پدر به خانه ی داماد برای نوعروسان و دخترانشان خیلی مهمّ بود هر حرکت دارای معنا و مفهومی داشت چه در قسمت بعدی بیشتر بررسی می کنیم .
✅ – فرستادن”خونچه” از ساعت ۴ بعد از ظهر روز “چرشنه” شروع و تا ساعت ۷ ادامه داشت . این رسم یکی از آداب و فرهنگ بسیار پسنده ، رفتار نیک و اخلاقِ خوب ایرانیان بود ، بعد از انقلاب به دلیل عدم اعتقاد و توجّه کمتر حاکمیّت به فرهنگ ایرانی با نگرش ظاهری به این سنّت ها و تمرکز همه ی نهاد ها به جنگ ایران و عراق . این رسم و رسوم باستانی چراغش به خاموشی گرایید
عکس مراسم خونچه بردن
✅ – خوانچه به همراه یک خلعت، در مناسبت عید نوروز ، شب چرشنبه، و خونچه عید قربان . تا زمانی عروس به خانه داماد نرفته ، خونچه از خانه خانواده داماد به خانه پدر عروس فرستاده می شد . این کار با چند انگیزه انجام می گرفت .
اول : پیام اطمینان خاطری بود به خانواده عروس ، که دختر شما عزیز دل ماست و گرامی خواهیم داشت ،
دوم : هزینه داماد را کمی بالا می بردند تا هر چه زودتر خانمش را به خانه خودش ببرد، زندگی دائمی اش را سر و سامان بخشد ، زیاد ماندن مورد قبول فرهنگ جامعه نبوده و نیست . اما وقتی داماد خانمش را به خانه می برد ، وضعیت عوض می شد، این بار هر ساله خوانچه از طرف خانواده پدر عروس به خانه داماد فرستاده می شد. با هدف تحکیم هرچه بیشتر روابط فامیلی که جدیداً ایجاد شده بود و …
✅ – حکمت ایرانیان : این خوانچه ها از نظر ریالی چندان قیمتی نداشتند، امّا از نظر عاطفی ، احترام به دختران، بالا بردن مقام و منزلت دختر در نزد داماد و خانواده داماد، فوق العاده حائز اهمیّت بود، خصوصا دختری که یک عمر در کنار پدر و مادرش بزرگ شده و برای همیشه از کنارشان به خانه داماد رفته بود، برایش آرامش می داد.
✅ – خوانچه یک فرهنگ و یک نگرش مستقل نسبت به بانوان ایرانی است و خارج از دیدگاه حاکمیّتی که چگونه به این مقوله می نگرد . خوانچه ، فراتر از آن بود چه درونش چه چیزی و به چه مبلغی گذاشته شده، گویای این بود که ما از دخترمان دل نکنده ایم ، آنکه آنجاست عزیز ماست .
خوانچه همزمان بود با عید نوروز ، برای “نو ” شدنِ دیدگاه های هر ساله مردم جامعه به بانوان .
دوم : نو روز با این پیش برنامه ها ، نوروز است . قبل از هر تحوّلی در طبیعت ، لازم بود یک تحوّل مهم در نگاها ، و دیدگاه ها ، خصوصاً برای بانوان ایرانی انجام پذیرد .
سوم : بهترین فرصت بود ، در مراسمات نوروز ، شیرین کامی عید با شیرینی و خوردنی های خونچه نوعروسان و بانوان خانه، افطار شود، توجه بیشتری بود به دختران .
✅ – چرا بزرگان و فرهنگ سازان جامعه ایران ، اینقدر به آداب و رسوم ، خصوصاً بر عزیز و گرامی داشتن بانوان ایرانی تاکید داشتند .؟ دلیلش پر واضح است، جنایاتی چه در فرهنگ نظام کنیزگیری ، کنیزفروشی ، کتک زدن و زتده بگور کردن دختران وپایمال کردن حقوق بانوان را نمی تابیدند، این کار برای پدران ، مادران و آگاهان جامعه سخت سنگین و کشنده بود. راز و ماندگاری این مراسم و طرح آن از طرف بزرگان و عامّه مردم ایران ، ( نه از طرف مالکان ، صاحبانِ برده ، کنیز و نظام برآمده از حامیان آن ها ) ، همین بود ، بیشتر برای اصلاح و شکستن ساختار نظام برده داری ، کنیزگیری و کنیز فروشی بود ، و تغییر در نگرش مردم ، خصوصا وقتی این نظام مورد تأیید ادیان قرار گرفته و متولیانش نیز از این ساختار بهرمند می شدند .
غیر از نشر آگاهی و فرهنگ سازی فهیمان جامعه ، بوسیله پیاده کردن این مراسمات کاری از دستشان بر نمی آمد ، در مقابلشان سه نیروی قوی . زر ، زور ، تزویر ، قرار گرفته بود ، فهیمان را در لای پیاز نمی خوابانیدند، آنان را زجر کش می کردند . خونچه بیشتر اضطراب و نگرانی را از دختران جامعه می گرفت، و پیامی امنیّتی بود از طرف خانواده دختر به دخترانشان که در یاد مایی، عزیز و پاره تن ما . تمامی مراسمات عید نوروز ، نمایشی از تاریخ گویای ایرانیان است ، پنجره ای از فضای روشنِ روشنفکران ما به تاریکی ذهن های ساخته شده در طول تاریخ توسط سه نیروی همسو و ذینفع . به نظر می رسد بانوان وطن تا دوره ی نظام پهلوی روز ها و سالهای سختی را پشت سر گذاشته اند.
? – یاد ایّام
✅ – مراسمات عید نوروز ، بارش محبت ، عید عاشقان و جشن عاطفه هاست به سرزمین زندگی . کنار گذاشتن کدورت ها، آب شدن روابط یخ زده ی دل هاست . رویش و آفرینش شادی ، نشاط و سرسبزی زندگی جمعی و هگانی است ، کاستن از فاصله هاست ، ابراز دوستی ها و زنده کردن خاطره هاست .
✅ – خونچه بیشتر توسط برادران به خانه خواهر فرستاده می شد، تا بعد از پدر این توجه فرهنگی و عاطفی به برادران انتقال یابد ، به نوعی وارث این میراث باشند . پیر زنی که نزدیک به ۷۵ سال داشت ، خودش دارای چند دختر و پسر بود می گفت ، هنوز که هنوز است روز چرشنبه در خانه می نشینم و جایی نمی روم ، چشم به راه یک قوطی شیرینی عیدیانه ام ، که هر سال برادرم برایم می فرستد .
✅ – بعد از ظهر چرشنبه ، بانوان بر درِ خانه هایشان می نشستند ، رفت و آمد خونچه را تماشا می کردند. نه برای چشم و هم چشمی ، بلکه همگان به بینند که بانوان ایرانی کنیز نیست ، عزیز است . چقدر بزرگان ایران برنامه ریزی های دقیق و درستی برای جامعه داشتند . روحشان شاد، یادشان گرامی . ????
