“دودَه”، DUdaH یا “توتک”، TUtak. (قسمت سوم)

✳️- “دودَه”، DUdaH یا “توتک”، TUtak.(قسمت سوم)

?ستایش بر آفریدگارِ آفرینش عالم زیبایی های کودکان?

? – شرح ساخت “دودَه”:
“دودَه” یک کارِ دستی بومیست، کودکان در این کارِ دستی، با “فوت” کردن برای تولید “صدا” های شاد متفاوت، رنگین و زیبا سازی زندگی، آشنا می شوند. در کنار آن، خلاقیّتِ، مدیریت، ایجاد هماهنگی در فوت کردن های منظم، حرکات لبان، رقص انگشتان برروی دودَه. و هنر ساخت ابزار و آلات موسیقی، برای تولید صدای موزون موسقیایی در فضای زندگی دیده می شود.
آموزشی که برای تقویت زیر ساخت های فکری کودکان در تولید یک فضای شاد همگانی، بجهت آرامش روح و روان همنوعان، روان سازی و سالم سازی زیست در خانه ای بنام جامعه. موسیقی آبیست بر روی ریشه های آتشِ خشم و خشونت درون انسان ها.
?- در فصل بهار شاخه ای نازک نو رسیده را از درختان بید تهیه و به اندازه ۱۰ الی ۳۰ سانتی متر می بُرند، این بوته به قطری از یک مداد تا اندازه یک نی می باشد. پوست بوته بریده شده را به آرامی و با فشار از بالا به پایین به سمت راست و یا چپ می پیچند، به طوری که پوسته از بدته چوبی آن جدا شده و آزاد گردد، مانند در آوردن پوست بوته در پیوند “لوله ای”. (باید مواظب باشیم پوست بوته پاره نشود). این پیچ دادن و آزاد سازی پوست از چوب تا انتها ادامه می یابد. بعد چوب را به آرامی بدون اینکه پوست بوته صدمه ببیند از سمت قطور آن بیرون می آوریم.
الان این پوست به یک نی می ماند. زبانه سبز رنگ این نی را با چاقو به آرامی تراشیده و نازک می کنیم بطوریکه پوسته سفید رنگ آن از زیر پوست سبز رنگ بیرون آید و به شکل زبانه یک بالابان درآید.
?- برای ساختن یک “دودَه” قطور شبیه “نی لبک” با پوستی ضخیم و کلفت باید دهانه ی طرف قطر کوچک آن را تراش می دهیم تا به شکل یک نوک قلم “نی” درآید. از چوب بدنه قطر کوچک این بوته، به اندازه ۴ الی ۵ سانتی متر (به مقدار نیاز) بریده و آن را به شکل لبه “قلم نی” تراش می دهیم، تا در دهان، روی لب ها قرار گیرد. بعد قسمتی از نوک سطح بیرونی این چوب “نی” ۵ سانتیمتری “دودَه” را از سطح بالا تا انتها به مقدار حدود ۲ میلیمتر صاف می تراشیم تا هوای دمیده شده از این قسمت وارد “نی دودَه” شود. بعد، این تکه چوب را به قسمت داخل پوسته ی نی تراش شده را به جای قبلی خودش وارد می می کنیم، بطوری که قسمت تراش خورده و شیب دار آن مثل لبه “نی قلم” رو به سمت پایین یعنی روی لب پایین نوازنده قرار گیرد. و سطح لبه ی ۲ میلیمتر تراش شده ی رو به سمت بالا، در زیر لب بالایی نوازنده باشد.
بعد در طول سطح بالایی “دودَه” به فاصله های مساوی حدود ۳ سانتی متر از هم، به قطر یک لپه ی کوچک سوراخ می کنیم، برای گذاشتن انگشتان نوازنده، به هنگام فوت کردن و یا دمیدن نفس جهت تولید نت های متفاوت. الان “دودَه” شبیه یک “نی لبک” کامل می ماند و آماده نواختن است.
? – بعد از ساختن “دوده”، کودکان باید یک دوره ای آموزش و تمرین را برای نواختن آن، از دوستان بزرگتری که آشنایی دارند، به همراه تمرینات خود آموزی را باید داشته باشند. بخصوص تمرین و حرکات موزون انگشتان روی سوراخ های “دودَه” جهت تولید نت های متفاوت آهنگ موسیقی و…
۳۰/ ۷/ ۱۴۰۰ (ادامه دارد).

سپاس از خوانش این نگارش
علی اصغر بالغ بازنشسته میراث فرهنگی بناب

نگارنده کتاب دو جلدی نگاه نگاره ها
??????