مؤسّسۀ خیریّۀ زینبیّۀ شهرستان بناب : Zeynabiyeh Charitable Institute of Bonab

پنجشنبه 27 آبان 1395

یاریگری در نهادهای مردمی

ضرورت‌های اجتماعی روز‌به‌روز ما را به سوی تعاون می‌برد.^[۱]

تعاون به معنای همدیگر را یاری کردن است. در فرهنگ مشارکتی، یکی از مهمّ‌ترین ویژگی‌های جوامع بشری تعاون و یاریگری است. دگریاری، خودیاری، مددکاری، همیاری و تعاونیِ سنّتی از واژه ‏های کلیدیِ یاریگری به شمار می‏ روند. کاستن از مشکلات مردم، فقرزدایی از درماندگان جامعه، تقسیم شادی‌ها، مشارکت اقوام و آشنایان در تهیّۀ جهیزیّۀ عروس و هزینه‌های جشن، یاری در احداث ساختمان مسکونی به‌ویژه ‌در فرهنگ روستاها به صورت سنّتی بیشتر با کمک‌های نیروی انسانی، ایجاد امنیّت اجتماعی، نوع‌دوستی و خشونت‌زدایی، آشتی دادن مردم و مشارکت در گرفتاری‌های مردمی، احساس مسئولیّت در گرفتاری‌های جمعی جامعه، یاریگری در کشاورزی سنّتی، مثل لایروبی قنات‌ها و نهرها و جوی‏های باغات و… از نمودهای بارز یاریگری به‌ویژه در جامعۀ ایران هستند.

برای ریشه‏ یابی فرهنگی یاریگری باید تاریخ و پیشینۀ یاریگری را مورد بررسی قرار داد. امّا، قصد نگارنده یافتن ریشه‌های فرهنگی و بررسی پیشینۀ تاریخی یاریگری نیست بلکه هدف وی برجسته کردن عواطف انسانی، نوع‌دوستی، زیبایی‏ های درونی انسان‌ها در مددکاری و یاریگری، جوانمردی، عیّاری، دگریاری و یارگیری است که، جدا از باورهای دینی ما، در فرهنگ ایرانی سابقۀ طولانی دارند و در نوع خود جلوه‌ای از هنر و زیبایی ‏های حرکتی انسان در زیباسازی همگانی زندگی هستند.

در پیشینۀ تاریخ، فرهنگ و ادب ایرانی، در خصوص یاریگری و همیاری می‏توان به فعّالیّت ‏های ساختمانی و تهیّۀ منابع آب اشاره نمود. در روستاها هنوز هم به هنگام احداث خانه عدّه‏ای از مردان و جوانان با جوانمردی و با بازوان توانمندشان مشارکت می ‏کنند و به صاحب خانه یاری می ‏رسانند. نگارنده خود شاهد یک مورد آن در روستای گل تپۀ مراغه بوده است که به هنگام پوشش سقف خانه مردانی از همان روستا به یاری و کمک بی‏مزد صاحبخانه شتافتند و در مدّت یک روزِ کاری سقف خانه را با مصالح بومی توفال‏ کوبی کردند و با بیل‏ های دستی کلوخ و خاک را به پشت بام رساندند و آن را پوشش دادند.

یا در ایّامی نه‏ چندان دور، در شهر بناب عدّه‏ای از بانوان یک محلّه با دگریاری و کمک‏ کاری از صبح علی ‏الطلوع برای تمیز کردن و خرد و خشک کردن سبزیجات هر یک از همسایگان جهت استفاده در زمستان با دلگرمی و با عشق و علاقه در خانۀ مورد نظر جمع می‏شدند و مشارکت می ‏نمودند. این کار به نوبت در خانه ‏های مختلف انجام می‏ شد و هم یاری بود و هم سرگرمی و هم مجالی برای صحبت‏ های اجتماعی و انتقال آموزه ‏های تجربی به هم دیگر.

در لاروبی قنات و نهر و جوی باغات نیز از این یاریگری ‏ها مشاهده می ‏شد. صاحبان باغاتی که از یک آبرو حقّابه داشتند هر سال در فصل بهار دور هم جمع می ‏شدند و برای یک روز مشخصّ قرار می‏ گذاشتند تا آب روی باغاتشان را که در طیّ سال بعضاً از نخاله و سنگ و خاک یا، بر اثر عبور آب و رسوب‏ گذاری، ماسه‏ ای شده بود و این عوامل باعث کندی جریان آب می ‏شدند لاروبی و تمیز کنند. و همین گونه بود در سایر کارهایی که منافع جمعی را در پی داشت؛ مانند راه‏ سازی، خوشه‏ چینی گندم و غیره. اگر همیاری و یاریگری و مشارکتِ زنبوروار در کار باشد شان و عسل به وجود خواهد آمد. دانش و فرهنگ بومی یاریگری و دگریاری یک ثروت عظیم فرهنگی و اجتماعی است.

در فرهنگ عامّۀ ایران کار بی‏مزد برای دیگران به عبارتی دگریاری هنوز هم به شکل‏ های مختلف به چشم می‏ خورد. کشاورزان ایرانی هنگام بذرپاشی (پیش از بذرپاشی مکانیزه) شعارهایی بدین مضمون می‏ گفتند. مشت اوّل بذر برای پرنده، مشت دوّم بذر برای چرنده، و مشت سوّم بذر برای پاشنده، مشت چهارم برای خود خانواده . گاهی دیده شده است که برای گندم‏ دزدان، جودزدانِ از سرِ ناچاری، دِهِ همسایه نیز مشتی بذر می‏ پاشیدند.^[۲]

نمونۀ دیگر یاریگری و همیاری صندوق پولی بانوان شهر بناب است. در این صندوق عدّه‏ای از بانوان یک محلّه و یا آشنا به یکدیگر صندوق پولیِ وام ایجاد می‏ نمایند. در این شیوه اعضاء هر ماه مقداری پول معیّن مثلاً پنجاه هزار و یا یکصد هزار تومان به صندوقدار می‏ پردازند. در مقابل، بین متقاضیان دریافت وام قرعه‏ کشی می‏شود. هر بانویی به نوبت و یا به ضرورت از صندوق وامِ بدون بهره می‏ گیرد و با آن نسبت به رفع مشکل خود اقدام می ‏نماید.

دگریاری و همیاری و یاریگری سبب تقویت روحیّۀ جوانمردی، منش و روش نوع‌دوستی، مشارکت و تعاون و موجب تقویت و برجسته‏ کردن عواطف و اخلاق انسانی و باعث جلوگیری از ناهنجاری‌های قشر آسیب‌پذیر جامعه می‌شود. کمک به سالم‌سازی محیط زندگی و مشارکت در شادی عمومی، کاستن از افسردگی‌ها، ایجاد فضایی آرام برای رشد و نموّ فرزندان جامعه، کاستن از نگرانی‌های خانواده‌ها، کاستن از تضادّ طبقاتی، عقده‌گشایی ناشی از داشتن‏ها و نداشتن‌ها، مهربانی همگانی، تلطیف روح، اصلاح خودخواهی و زیاده‌طلبی، مسئولیّت‏ پذیری انسان در مقابل آحاد بشر و تقویت بُعد انسانیِ وجود انسان همگی از آثار و نتایج زیبای فرهنگ یاریگری هستند. این فرهنگ جامعۀ جهانی را به این باور و شعار جاودانۀ سعدی سوق می ‏دهد:

بنـی آدم اعضای یکدیـگرنــد
چو عضوی بدرد آورد روزگار
تو کز محنت دیگران بی‌غمی

که در آفرینش ز یک گوهرند
دگر عضوها را نـمانـد قـرار
نـشایـد که نـامت نـهند آدمی

در حرکت یاریگری، در برخورد با کاهش غم و درد و رنج مردم، عواطف انسانی، محبّت و مهربانی، عشق ورزیدن، حتّی در حوزۀ حیات حیوانات شکوفا می‌شود. دگریاری نگرشی مادّی و دنیوی نیست ولو اینکه کمکی که می‏ شود ارزش مادّی داشته باشد. دگریاری عملی معنوی و انسانی و الهی است. در یاری، بخشش، دست‌گیری و مددکاری، الزام و اجبار قانونی وجود ندارد. یاریگری، پاسخی است به ندای درونی انسان و حاکی از همدلی و دلبستگی اجتماعی، عشق، شور و شعور انسانی در دلدادگی به دیگران. در دگریاری چنان عواطف انسانی به زیبایی آفریده می‏ شوند و چنان لطافت‏ های زیبایی نهفته ‏اند که هرگز در رنگ‏ وبوی گل‏ ها که همه شیفتۀ زیبایی طبیعت ‏اند مشاهده نمی ‏شود. همان‌گونه که هنرمندان و موسیقی‌دانان می‌خواهند در نشاط و شادی جامعه نقش ایفاء نمایند، نیکوکاران و یاریگران نیز با خدمات و اقدامات انسانی خود، واپس‌ماندگان و درماندگان جامعه را به کاروان نشاط و شادی ملحقّ می‌کنند. پس دگریاری نیز نوعی هنر است و به‌جاست در کنار انواع هنرهای انسانی برای زیبا کردن زندگی، به هنر دگریاری عاطفی و انسانی نیز اشاره‌ شود.

امروزه یاریگری و دگریاری در جوامع بین‏ المللی جا افتاده است. از مصادیق آن تشکیل نهاد صلیب سرخ با هدف کمک ‏رسانی و یاریگری به زلزله‏ زدگان، سیل ‏زدگان، رفع گرسنگی، تهیّۀخوراک و پوشاک، دارو و درمان و بهداشت، کمک به جنگ‏ زدگان، پناهندگان، بی‏ پناهان، بی‏ خانمان‏ شدگان، درماندگان به هر عللی و غیره است. دگریاری جلوه‏ ای از کمالات انسان خداگونه است. آن هم دگریارانی که فقط با درد و رنج درمانده آشنا هستند و با خود او نسبت و آشنایی‏ ای ندارند.

احسان هنری نیست به امید تلافی

نیکی به کسی کن که بکار تو نیاید

دگریاری بُعد بسیار پسندیدۀ یاریگری است. یاریگری به همیاری و تعاون به صورت تبادل نیروی انسانی با انسان دیگر، کالا با کالا و یا رفع مشکل متقابل از طریق همیاری اطلاق می‏ شود. امّا، دگریاری عصارۀ یاریگری بی ‏مزد است. دگریاری خارج کردن خار از پای کسانی است که از درد می‏ لنگند. دگریاری عبارتست از تقسیم شادی‏ ها، کمک به تأمین غذا برای کسانی که سوءتغذیه دارند، کمک به خانواده‏ ها و زنان و کودکان بی‏ سرپرست، کودکان کار، زنان سرپرست خانوار، دستگیری از کسانی که به عللی از کاروان زندگی عقب مانده‏اند، بازگرداندن بعضی از اعضای خانواده که گرفتار سوداگران مرگ و هوس شده‏ اند، سبک کردن بار غم از غمزده‏ای و کمک به بچّه‏ هایی که در آغوش خانواده ‏های آلوده به اعتیاد گرفتارند که گاهی می‏ بینیم بچّۀ پاک و معصومی را وسیلۀ تأمین مخارج روزانۀ خود قرار داده‏ اند. دگریاری کمک به درمان دردمندان و بیمارانی است که نه از درد آسودگی دارند و نه از اضطراب و نگرانیِ ناشی از هزینه‏ های بالای درمان؛ و ماندنشان به همان میزان مردنشان گرفتاری است. دگریاری و یاریگری نیروهای ژرف خفته ‏ای هستند که اگر بیدار شوند و به حرکت درآیند می ‏توانند به تمامی مشکلات و معضلات جامعه در تمامی ابعاد گرفتاری‏ها راه ‏حلّی مفید باشند.

یاریگری فصل بهارِ بارانیِ جامعۀ خزان‏ زده‏ای است که می ‏تواند درون همۀ خانه‏ ها را سبز گرداند و عواطف انسانی و نیروی درونی انسان را به حرکت درآورد . نسل ما شاهد رشد، بالندگی و سربرآوردن این نیروی عظیم و این سرمایه و ثروت پایان‏ ناپذیر انسان‏ ها در اوایل انقلاب سال ۱۳۵۷ بود، امّا این نیرو در نتیجۀ عدم آگاهی همگانی و نبود مدیریّت مناسب رفته ‏رفته به سردی گرایید. نهادهای مردمی، خیریّه‏ ها و مراکز امدادرسانی و غیره هر کدام در بیداری این نیرو نقش مؤثّری دارند. تقویت و بیداری انگیزۀ یاریگری و دگریاری در ساختار فرهنگی جامعه مهمّ ‏تر از کمک در قالب کالا یا موادّ غذایی و غیره به نیازمندان است. در شهر بناب، یکی از این مؤسّساتِ دگریار که توسّط بانوان نیکوکار اداره می‏ شود مؤسّسۀ خیریّۀ زینبیّۀ شهرستان بناب است.

مؤسّسۀ خیریّۀ زینبیّۀ شهرستان بناب

Zeynabiyeh Charitable Institute of Bonab

این مؤسّسۀ خیریّه اوّلین نهاد مردمی است که توسّط بانوان این شهر، با هدف زدودن غم و اندوه از چهرۀ درماندگانی که به هر دلیل زندگی‌شان از نشاط و شادی و آرامش بی‌بهره است و به غم و اندوهِ فقر و نداری و به متانتِ نخواهی گرفتارند تشکیل شده است. ماجرا از این قرار بود که خانم بتول طاهری با مشاهدۀ یک خانوادۀ معلول و محروم و بی‌سرپناه تصمیم به تأسیس چنین مؤسّسه ‏ای می‏ گیرد و این مؤسّسه با مشارکت یازده نفر از بانوان خیّرِ یاریگر و چندین رابط محلّی، پس از طیّ مراحل قانونی، در تاریخ ۱۹/۱۰/۱۳۸۵ با نام «مؤسّسۀ خیریّۀ زینبیّۀ شهرستان بناب» به شمارۀ ۴۴ به ثبت می‏رسد و رسمیّت می‏ یابد.

پروانه تاسیس خیریه زینبیه شهرستان بناب

بانوان نیکوکار این مؤسّسه با همکاری جمعی توانسته‌اند بیش از ۳۵۰ خانوار محروم و مظلوم و درمانده را تا حدّ توان و وسع مالی و با حمایت خیّرین دگریار تحت پوشش قرار دهند. خدماتی از قبیل تأمین خوراک و پوشاک، درمان و دارو، تهیّۀ جهیزیّه و مسکن، انجام تعمیرات خانه، تهیّۀ لوازم خانگی، اشتغال‌زایی و استفاده از نیروی کار بانوان غیرتمندی که استعداد کار دارند امّا به خاطر حفظ آبرو بیکارند (کاری که در ارتقای بهداشت روانی و اعتماد به نفس این بانوان که بعضاً سرپرست خانواده نیز هستند مؤثّر است)، توانمندسازی خانواده‌های نیازمند از طریق اشتغال تا رسیدن به خودکفایی، ایجاد فروشگاه تولیدات صنایع‏ دستی و خانگی بانوان این

بازدید اعضای خیریّۀ زینبیّۀ بناب از مرکز سالمندان مراغه

Members of Zeynabiyeh Charitable Institute of Bonab visiting Maragheh Center for People with Disabilities

خوانچۀ شب عید خانوده‌های تحت پوشش خیریّه

خانواده ‏ها برای اشتغال روزانۀ اعضای خانواده، کمک تحصیلی، کمک به تغذیۀ نوزادان و پرداخت هزینه‌های بیمارستانی نیازمندان بخشی از اقدامات این مؤسّسه را تشکیل می ‏دهند برای درماندگان به‌ویژه خانواده‌هایی که به خاطر داشتن شرم و حیا قادر به اظهار نیاز و درخواست کمک از هیچ نهاد رسمی یا غیررسمی نیستند و با نداری و نخواهی روزگار می‌گذرانند.

این مؤسّسات خیریّۀ مردمی می‏ توانند در زمینۀ بحران‌های اجتماعی از قبیل زلزله، سیل و جنگ، بحران‌های اخلاقی و فرهنگی، پیشگیری از آسیب‏ ها، کاهش بحران‏ های اجتماعی، ارائۀ خدمات مطلوب، استفادۀ مناسب از منابع مالی و انسانی و تهیّه و توزیع موادّ غذایی بین مددجویان نیازمند یاریگران و مددکاران خوبی برای مدیریّت شهری باشند و نیز می‌توانند در یاری رساندن به سالمندان، این قشر زحمتکش و پرتجربه، که اهداف طولانی‌مدّت زندگی دنیا را به اجبار کهولت سنّ رها کرده و مسیر تلاش‌هایشان را به سوی آخرت تغییر داده‌اند، مؤثّر باشند.

ایجاد این مؤسّسات توسّط بانوان شهر بناب کاری است بزرگ در عرصۀ فعّالیّت‌های اجتماعی. همان خانه‌نشینان دیروز، امروز مددکاران و یاری‌رسانان و فعّالان اجتماعی جامعه محسوب می‌شوند و این یک حرکت فرهنگی و فرهنگ‌سازی و ذهنیّت‌زدایی از خیل بی‌کاران جامعه است که می‌توانند به‌عنوان فعّالان مددکار اجتماعی در جهت زیباسازی زندگی اجتماعی گام بردارند.

مشارکت زنان در فعّالیّت ‏های اجتماعی و اقتصادی در قالب این قبیل مؤسّسات یکی از عوامل توسعۀ یک کشور به شمار می‏آید و این مؤسّسات می‏ توانند به عنوان سازمان‏ های پیشرو هویّت مستقلّی به زنان در مقابل مردان بدهند. کارکرد دگریاری و مردمی مؤسّسات خیریّۀ بانوان نیز جایگاه و پذیرش اجتماعی آنان را در جامعۀ امروزی تقویت می‏ نماید.

توجه : تمام فعّالیت های کارکنان ، اعضاء هیئت مدیره ، مسئول ، مدیر عامل این خیریّه افتخاری بوده ، در جهت رضای محبوب عالمیان ، خدمت به مردم محروم ، کاستن از ناهنجاری های اجتمایی و تقویت جنبه عواطف انسانی و خدمت به همنوع و انسان ها است

در اینجا شایسته است از زحمات شبانه‌روزی و افتخاری بانوان این مؤسّسات، به ویژه بانی مؤسّسۀ خیریّۀ بانوان در شهر بناب، سرکار خانم بتول طاهری، که با کمک سایر بانوان دلسوز و فداکار و خدا‌جویانی که بدون هیچ‌گونه چشم داشتی صرفاً برای خدمت به خلق و جامعه و در راه رضای خدا و کاستن از ناهنجاری‌های جامعه تلاش می‌کنند، تشکّر و قدردانی گردد. به ویژه از دگریاران و کمک‌رسانان و دستگیران عزیزی که همیشه با اقدام خداپسندانه و انسان‌دوستانه و با کمک‌های قابل توجّه خود اشک را از چشمان خانواده‌های درمانده پاک کرده‌اند.

تهیّه و دوخت لحاف و تشک برای زلزله‌زدگان آذربایجان شرقی

Making quilts and mattresses for earthquake sufferers of East Azerbaijan

اقدام اوّلیّه و حرکت مثبت این بانوان در تشخیص نیاز جامعه به تعاون و یاریگری سبب شدتا مؤسّسه‌های خیریّه و نهادهای نیکوکاری مردمی دیگری، از جمله «خیریّۀ نمونه» و «خیریّۀ اصغریّه» که با فعّالیّت بانوان شهر بناب اداره می‏شود و «نهاد ایتـام» که با کمک‌های مالی ادارۀ بهزیستی و مردم بناب اداره می‌شود، تأسیس گردد که هر کدام به سهم خود در رفع ناهنجاری‌ها و گشودن گرهی از مشکلات اجتماعی این شهر می‌کوشند و در سلامت جامعه و زیبایی زندگی نقش به‏ سزایی ایفاء می‌‌کنند.

خانم طاهری چندین بار از سوی نهادهای مختلف از جمله کمیتۀ امداد بناب مورد تقدیر قرار گرفته است.

خانواده سالمند بی سر پناه

بازدید از یک سالمند در خانه سالمندان

احداث و واگذاری سرپناه به خانوادۀ تحت پوشش

تاب موی پشم گوسفند توسّط بانوان برای تهیّۀ لحاف

Women picking wool by their hands to use it in quilt making