دودَه” ، DUdaH یا “توتک”، TUtak  (قسمت اول)

دودَه” ، DUdaH یا “توتک”، TUtak  (قسمت اول)

?ستایش بر آفریدگارِ آفرینش عالم زیبایی های کودکان?

? – مقدمه:

*- نگارش واژه ها بر مبنای گویش محلّیست

*- حروف الفبای هر زبان، مانند لغات، دارای معانی مختلفی است.

نگارنده اطلاع ندارم  این واژه ها به کدامین زبان و قومی تعلق دارد. امّا در گویش بناب وجود دارد.

*- منابع معانی حروف، واژه ها آورده شده است، شرح و بیان اهداف این بازی ها، ابزار و آلات، از یافته ها و تجربیّات نگارنده در حوزه میراث فرهنگی ست. انتظار اعلام نظر انتقادی و اصلاحی جهت رفع اشتباه از این نوشته ها مورد انتظار است.

? – توتَک ( اسم ) = tutak،  (موسیقی) شبیه “نی” که چوپانان می‌نوازند، “نی”، “نی‌لبک” / (لغت نامه عمید).

?- دودَه = DUdaH = د، و، د، ه / د = دهانه / و = پی در پی / د = دانش، دانایی / ه = رها سازی، هدایت/ = دمیدنِ دانایی پی در پی بر دهانه.(۱)

     در زبان ارمنی (دُودُوک) DOUdOUK می نامند، همان “دودَه”، “توتک”، شبیه “نی” است.

    نی لبک = نی، لبک / نی = لوله توخالی/ لبک = لب کوچک = نی در لبان کوچک (کودکان)

 نوای “نی”

    رقص انگشتانی که نی را در آغوش گرفته اند، حرکت موزون زیبای زبان و لبان غنچه باز کرده، دمیدنِ عاشقانه از حنجره چوپان بر دهانه “نی”. برای شکستن سکوت مرگبار تنهایی در بیابان، در هماهنگی و همنوایی با نوای طبیعت. آواز جیک جیک پرندگان.  نواختن نت های زنگوله(۲) همیشه آویزان در گردن گوسفندان، این نزدیکترین فاصله به آوازخوانیِ دهان به دهانِ بع بع گوسفندان.  در دامن امنیّت عسسِ آرامبخش شبانه ی  همیشه بیدارِ عو عو سگان.  همرای با هی هی چوپان. گاهی چاخماخ زنی ابرهای باران زای بهاری در رقصِ “رعد و برق” آسمان. عطر افشانی گل های گیاهان درکوهساران، به همراهی باد و بوی باران.  اوج گیری پرواز و پشتک زنی پرندگان از لذّت داشتن آزادی.  در کنار سفره بی منّتِ ماست کیسه ای و بوی نان چوپان، با نوش آب چشمه ی زیر سنگِ  دهان به دهان با گوسفندان.

   جلوه ای از زیبایی زیستن.  شادابی در حرکات موزون انسان.  همگامی زیندگان در هنگامه ی چرخش آهنگِ کائنات، که بر نظم و  وزن استوار است.

 ?- “دودَه”، “توتک”. این “توتمِ” کودکان در بازی های کودکانه، بی اطلاع از بازی های آینده، بی خبر از فریبِ فریبکاران و صیادانی که در کمین نشسته اند. این دل های پاک و بی ریا،  صمیمی در کنار همنوعان، همانند زاغان و کلاغان، بی آلوده به زشتی های چماقدارانِ عقیدتی، جنسیّتی، نژادی، اقتصادی، قومیِ طالبان و داعشیان. و نقش سازنده ی بزرگان فرهنگی و هنری. خصوصاً  “دوده”، در زیبا سازی ذهن و لطافتِ روحی و اخلاقی کودکان از دوره ی کودکی، زیبا سازی رفتار و اخلاق جامعه در برابر خشونت فرهنگی. و هم حفظ آلات موسیقی در دل فرهنگ بیگانه و…( ادامه دارد)

۱= نصرالله برزآبادی فراهانی، معانی حروف الفبای فارسی، نشر فرهنگنامه عصر ایران، تهران  ۱۳۷۶

(۲)- زنگوله = زنگرو = زنگ+رو = آهنگِ راه افتادن و راه رفتن.

علی اصغر بالغ بازنشسته میراث فرهنگی بناب

نگارنده کتاب دو جلدی “نگاه نگاره ها “