تونل(راه زیرزمینی) منطقه تاریخی سپیگان “بناب” (قسمت اول)

? – تونل(راه زیرزمینی) منطقه تاریخی سپیگان “بناب” (قسمت اول)

? – بیشتر دژهای یا قلاع جلگه‌ای تونل [راه زیرزمینی] دارند که راه فرار درونیان است. خندق، برج دیدبانی، پل روان،  دروازه و دربند در بنای این دژها دیده می‌شود.

? – این تونل در محلّ تلاقی منطقۀ بالقاچی با اراضی دشت تاریخی سپیگان، واقع در جنوب شهر بناب،  سمت غربی میدان امیرکبیر، کنار رودخانۀ صوفی (سپی چای در منطقه سپیگان) قرار گرفته است. در جوار روستای “خانابَره” چه به غلط روستای “خانه برق” می نویسند. چون در آن زمان برقی نبوده تا برایش خانه ای باشد. به نظر نگارنده همان گویش محلی “خانابره” درست است. و در نزدیکی منطقه تاریخی “خون دولان”.  هر کدام از این مناطق برایش تاریخی دارد که از موضوع بحث خارج است.

? – این تونل در سال ۱۳۸۱ بطور تصادفی به هنگام کندن چاه آب توسّط یک نفر کشاورز، در عمق ۴ متری از صفر صفر زمین کشف شده است.

    تونل در این محلّ ۵۰ سانتی‌متر عرض و ۸۴ سانتی‌متر عمق دارد و دیوارۀ آن دود گرفته و سیاه است. دیواره از جنس خاک رُس و سفت است که در محلّ به نام «خاک کیان» می‌شناسند.  متاسفانه به علّت باز بودن  دهانۀ تونل،  چند روز اول،  اخباری از ورود افراد ناآگاه و قاچاقچی به داخل تونل پخش شد که از وجود ظروف سفالی، تاقچه، جای چراغ یا شمع و اتاقک‌های مدوّر با سقف گنبدی در داخل تونل خبر می‌دادند.

    کمی جلوتر از این محلّ، تونل به دو شاخه تقسیم شده است: یکی به سمت رودخانۀ صوفی(سپی چای)  و دیگری به سمت داخل شهر.  شاخۀ دیگری نیز به سمت غرب یعنی به طرف روستای قره‌چپوق یا قره‌تپۀ “گزویش”  و منطقه تاریخی “خون دولان” می‌رود.

 ? – بعد از کشف این تونل گزارشی رسید مبنی بر اینکه مشابه این تونل در بلوار مدرس مقابل کتابخانۀ عمومی در باغ آقای صلاح‌الدین در موقع حفر چاه آب مشاهده شده بود.

   ? – بر اساس گزارشات رسیده در سال ۱۳۸۱ “نگارنده”  که مسئولیّت میراث فرهنگی بناب را بعهده داشتم برای تحقیقات میدانی به محل رفتم، اخبار رسیده اولیه نشان از عظمت و اهمیّت این تونل بود.  حتی فراتر از آن،  مردم بناب در طول تارخش از وجود این تونل اطلاعی نداشتند. در صورتیکه  حماسه و رشادت های جنگ “خوندولان” میان مردم بناب و قشون مغول در منطقه را به خوبی در یاد و خاطره ها داشته و دارند و سینه به سینه تا به امروز رسیده است.

? – این بی اطلاعی مردم از وجود این تونل حاکی از محرمانه بودن این راه زیر زمینی است، تونلی با این مسافت طولانی در نقاط مختلف شهر. یعنی از میدان امیر کبیر به سمت غرب منطقه “قره تپه گزویش” و “خوندولان”، سمت شرق به طرف بلوار مدرس روبروی کتابخانه عمومی و به دیزج ناولو در کوچه نزدیک پمپ بنزین مشاهده شده است. و در سمت جنوب شرقی، یک شاخه به سمت منطقه سپیگان و پل پنچ چشمه می رود. اگر این راه ها به هم ارتباط داشته باشند،  یعنی کندن مسافتی در حدود ۱۵ کیلو متر راه زیر زمینی، کاری بسیار بزرگ و با عظمت. توسط مردانی با اراده قوی و کارا، در یک شهر کوچک با اقتصاد و صنعت پویا.  اگر این راه ها محرمانه باشد سئوالات و مسائل زیادی بدنبال خود می آورد….

?- این حق مردم است که بدانند تاریخ شهرشان چگونه بوده است،

* بر سرِ پدرانشان چه گذشته است. بجدّ از مسئولین بخواهند تا هرچه زودتر رمز و راز این راه زیر زمینی را بگشایند و امکان بازدید شهروندان را فراهم آورند. و ….

( ادامه دارد)

 بازنشسته میراث فرهنگی بناب علی اصغر بالغ

??????