✳️ – چَرشنبه سوری در بناب.
بازی “یومورتا دویش دیرمه” (بازی تخم مرغ شکستن):
? ? – یکی از مراسم چرشنبه سوری، بازی با تخم مرغ پخته شده رنگیست.
* _ خصوصیّات تخم مرغ
* _ رنگی کردن تخم مرغ
* _ روش بازی
* _ چرا بازی در روزهای آخر زمستان و اول بهار؟
* _ حکمت ایرانی در بازیتخم مرغ
تخم مرغ زنده است. هر تخم مرغ یک جسم دارد یک روح. “جسم” تخم مرغ همان آثار مادی و فیزیکی آنست، شامل پوست (حصار امنیّتی)، سفیده و زرده.
“روح” تخم مرغ خام حیات آنست، که اندرون ماده جسمی آن نهفته است، در انتظار یک تحوّل آب و هوای مادرانه ی بهاریست. تا از خواب زمستان گرفته جسم بیدار شود و از بی خیالی به خیال آید.
? – مادران و کودکان، روز چرشنبه بازار، تخم مرغ ها را به همراه پوست پیاز قرمز، در ظرفی پر از آب می پختند. پوست پیاز رنگزاست، در رنگرزی از پوست پیاز استفاده می کنند. به هنگام پختن، رنگ سفید پوست تخم مرغ به رنگ زرشکی تند و روشن در می آید. آموزش و آزمایش اوّلین دانش رنگرزی گیاهی برای کودکان، در دنیای رنگ های طبیعت. بعضاً روی پوست تخم مرغ ها نقش هایی رسم می کردند، به زیبایی می آراستند تا برای بازی کردن کودکان جذّاب و با انگیزه بیشتری بازی کنند. و هم اینکه تخم مرغ های رنگی پخته شده از خام آن مشخص شوند.
? – تخم مرغ ها را کودکان بعد از ظهرِ روز چرشنبه بازار، تا چند روز از عید گذشته در مسابقاتِ محلّی، بنام “یمورتا دُویش دیرمه”، بازی می کنند. ( به هم زدن نوکِ پوسته ی تخم مرغ ها ، یعنی درگیری در خط مقدّم حصار امنیّتی). برای درک و فهم این بازی.
اول: تداوم و تکرار بازی در چند روز بخطر فهم حکمت بازی.
دوم : برای جذابیّت و گیرایی بازی، طرّاح بصورت برد و باخت تنظیم کرده است.
بازیکن اول، تخم مرغش را در داخل مشت چه نوک آن به بالاست، نگه می دارد و نفر دوم نوک تخم مرغش را به نوک تخم مرغ اولی به آرامی می زد، در این ضربه زدن، پوست نوک هر کدام از تخم مرغ ها شکسته شود، بازنده ی بازیست و تخم مرغ شکسته متعلق به بازنده بازنده است.
* یومورتانی گؤیچک ، گوللی بوْیاردیق
* چاققیش دیریب ، سینانلارین سوْیاردیق . (شهریار)
?? – «….جسم تخم مرغ، نمادی ازطبیعت و انسانِ به خواب رفته در زمستان است، در انتظار یک تحوّل آب و هوای بهاریست، تا روح آن از خواب بیدار، و جسم را به زایش و رویشی نو وادارد و دنیای تخم مرغ را دگرگون سازد ??
? – برداشت اول: اگر پوست و یا همان “حصار امنیّتی” تخم مرغ، در اثر فشار، حملات و ضربات عوامل خارجی شکسته شود، حیاتی از بین می رود و خوراکی برای دیگران خواهد شد.
?- برداشت دوم: اما اگر در آب و هوای معتدل بهاری، تغییر و تحولات طبیعی و تدریجی، رشدو نمو پیدا کند، از درون پوست اندازی کند حیاتی دیگری به زیبایی پدیدار می شود.
?- برداشت سوم: حیات در یک تخم مرغ پخته مرده است. از یک جامعه مرده، انتظار رویش و شکوفایی نباید داشت.
?- این بازی برای درک درست کودکان از تحولات جامعه طراحی شده است و اندیشمندان ایرانی و در کلاسی به بزرگی کوچه، از دوره کودکی به کودکان این سرزمین آموزش می دهند و مزیّت تغییر و تحّول از درون را آزمایش می کنند، تا نسل به نسل این درس حکیمانه ماندگار بماند.?
? – بزرگان قوم می گویند، ایران کشوریست ثروتمند، بلحاظ جغرافیایی، بر سر راه ارتباطات بین قاره ها و کشورها قرار گرفته است. به همین خاطر، بیگانگان و قدرت های بزرگ جهانی، همواره بدیده طمع و غارت گنج، به سر زمین ما هجوم آورده اند.
? – نتیجه گیری اجتماعی: اگر سرزمین قومی، در اثر تهاجم نظامی، یا با بستن قرارداد های استعماری اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، یا در اثر فشار و ضربات خارجی، حصار امنیّتی و استقلالش را بشکنند، حیاتش از بین می رود و خوراکی برای دیگران خواهد شد. اما اگر تغییر و تحوّل درونزا باشد، در یک فرایند توسعه پایدار، پوست از درون بشکند و بیرون آید، زندگی تازه ای پدیدار می شود.
?? – از کتاب (یکصد بازی کودکان محلی، با یکصد حکمت و درس زندگی) در دست تحریر از همین نگارنده
درودی بفرستیم به فهم و شعور بزرگان وطن. که با تمام سختی ها و کمبودها، مشعل مناره ها را به زیبایی روشن نگهداشته اند تا رهروان، راه گم نکنند.
اصغر بالغ بازنشسته میراث فرهنگی بناب
???????