قلعه ضحاک ( زهاک) هشترود (قسمت- سوم)
🌲- قلاع حوزه جنوبی آذربایجان شرقی با محوریت قلعه ضحاک (ق- سوم)
۲- 🌸 قلاع در سطح زمین: قلاع در شهر هایی که زمینی مسطح، دشتی سرسبز و رودخانه های پر آبی دارند ساخته می شد. مانند قلعه بختک در بخش لیلان که دشتی است در کنار رودخانه “لیلان چای” و در دامنه های سهند. تاریخ این قلعه از دوره ساسانیست، خرابه های قلعه هنوز در ورودی شهر لیلان بخوبی قابل مشاهده است. اخیرا پژوهش و حفاری های علمی خوبی در داخل و دیواره های قلعه بختک لیلان انجام گرفته است و آثار حصار خشتی و برج های نگهبانی از زیر خاک بیرون آمده. این قلعه دارای دو دروازه جنوبی و شمالیست، در این قلعه بجای کندن خندق دور حصار، دیواره دومی راساخته بودند، بعبارتی دارای دو دیوار دفاعی بوده. هنوز بقایای این دیوار دوم در محل قابل مشاهده است.(۱)
🌸- قلعه شهر بناب: این قلعه با دشتی سرسبز در دامنه های زیبای سهند، با جریان دو رودخانه بزرگ و پرآب صوفی ( سپی چای) و “ماهپری” چای، ساخته اند.
حصاری از جنس “کلوخ” با طول ۹ کیلو متر، ارتفاع دیواره قلعه نزدیک به ۱۲ متر و به ضخامت حدود ۴ متر که دورتا دور دیوار قلعه برای جلوگیری از ورود دشمنان، خندقی عمیق کَنده بودند که همیشه پر از آب بود. مردم آن زمان بدون داشتن ماشین آلات در حصاری کشی و کندن خندق با بیل دستی، شجاعتی فراتر از زمان خود بکار گرفته بودند.
👈- بخش هایی از این دیوار و خندق با برج های آن، با سه دروازه اصلی و چهار دروازه فرعی روستایی تا ۶۰ سال پیش قابل مشاهده بود. هنوز هستند کسانی که ورود و خروج کاروان ها را به دروازه های شهر دیده اند. آخرین قسمت دیوار قلعه به شماره ۳۳۱۸ در آثار ملی به ثبت رسیده است. متاسفانه در دهه نود در اثر سهل انگاری اداره میراث فرهنگی و شاید هم در یک چشم پوشی عمدی، دیوار قلعه را تخریب و از بین بردند. (۱) .
👈- متاسفانه بعضی از اعضاء شورا در دوره های قبل. بقایای حصار شهر بناب را با این طرز تفکر که دیوار قلعه تلّی از خاک و کلوخ است و زیبا نیست.!! نتابیدند. زشتی و تَرَک های دیوار قلعه را در میان ساختمان های بزک شده امروزی دیدند. اما چین و چروک های پیشانی این پیر خسته از جنگ و دفاع قلعه نشینان را، سپر بلا بودنشان را، زیبایی های کار و اراده جمعی در ساختن این دیوار عظیم را ندیدند. !!. پیری و فرسودگی اش را دیدند، امّا آفرینش امنیّت به ساکنان قلعه را، افتادگیش را، ایستادگیش را ندیدند!!.
۱- برای توضیحات بیشتر به کتاب “نگاه نگاره ها ” از همین نگارنده مراجعه شود
علی اصغر بالغ
بازنشسته میراث فرهنگی بناب
🌲🌾🌹🙏🙏🌹🌾🌲