مسجد جامع میدان روستای ازویش (Ezovish) بناب.( قسمت اول)
شمارۀ ثبت: در فهرست آثار ملّی ۳۰۹۴
👈- این روستا به فاصلۀ ۲ کیلومتری در شمال غربی شهر بناب تقریبا در سمت شرق سواحل دریاچه ارومیه واقع شده است. به دلیل توسعه شهرِ بناب و این روستا، هردو بهم پیوسته اند.
اهالی روستا مردمانی بسیار مهربان و سخت کوشند. کسب امتیازِ صنعت برداشت نمک از دریاچۀ ارومیه متعلق به مردم همین روستاست. در گذشته چندین کاروانسرای بزرگ نمک در این روستا وجود داشت که به تجارت نمک می‌پرداختند.
🌹- بانوان پر تلاشِ روستا با همیاری و همکاری صمیمانه، کنار شوهرانشان در چرخش اقتصاد خانواده نقش مهمی ایفاء می کنند. اینگونه همکاری در ذات بانوان شهرستان بناب نهادینه شده است.
🌺 – مردم به هنگام نگارش نام روستا را “زاوشت”می نویسند، اما در گویش محلی “ازویش” تلفظ می کنند.
🔸️《… واژۀ “ازویش” شباهت زیادی به واژه‌های دورۀ زرتشتی و نام زرتشت دارد و یک واژۀ تاریخی است. با استناد به کتاب معتبر “ارتور کریستنسن ” به نام “ایران در زمان ساسانیان”، باید نام سه فرشته زردشتی باشند که در این کتاب امده اند. و اسامی انها بسیار نزدیک است به تلفظ مردم منطقه یعنی “ایرو ویش” و “ایزووش” و “گزاوویش”. احتمالا برایتان قابل توجه و حیرت آور خواهد بود که عرض کنم به ظن قریب به یقین این سه نام که در مکتوبات رسمی و دولتی نمی دانم از کی فارسیزه شده اند و به صورت نادرست “روشت” و “گزاوشت ” و “زاوشت” در آمده اند. بله “رد” این ها را گویا در دین زردشتی باید جسته شود. چون بهتر می دانید که این دین پر از فرشته و الهه است…》. (احمد امیرفرهنگی، دکترای ادبیات، برگرفته از تالارِ بنابیان ).
🔸️- زاووش (فرهنگ عمید): از خدایان یونانیان قدیم، زئوس،
‹زاووش، زواش، زوش› (نجوم) [قدیمی] = مشتری: فلک سادس‌ست زاوش را / که دهنده‌ست دانش و هش را (سنائی۱: ۶۹۹)
🔸️《…طبق اسناد معاملاتی املاک که از دوره ی قاجار (۱۳۱۲ قمری) از اجدادمان برجای مانده شکل صحیح نام روستا (زاوش) می باشد که در دوره ی پهلوی (ت) به آخرش افزوده اند… (آقای “فتحی”، دبیر ادبیات فارسی. برگرفته از تالار بنابیان).
👈- به گفتۀ ریش سفیدان روستا، خرابه‌های آتشکده تا دورۀ قاجار در محلّی به نام “میدان” در روستا باقی بود، که تدریج تخریب و از بین رفته است.
👈🏽 نگارنده: در بررسی‌های میدانی در این روستا، سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱، بقایای آثار تاریخی در نقاط متعدّدی از روستا قابل مشاهده بودند، امّا تخریب بیش از حدّ و ساخت و ساز های بی رویه در گذشته بر روی آن ها، امکان مشخّص کردن حریم، احیاء، حفاظت، از این آثار را با توجه به مشکلات و عدم امکانات میراث فرهنگی با مشکل جدّی روبرو می کرد. ( ادامه دارد)
علی اصغر بالغ
بازنشسته میراث فرهنگی بناب
🌾🌹🙏🙏🌹🌾