✳️- واژه “تولیخ”/ ( منجالیخ آب در بناب ) (قسمت دوم)
🌹- در قسم اول آوردیم که واژه “تولیخ” یعنی “تویش آب” آنچه داخلش پر از آب است. یکی از ابزار کارِ دستگاه “منجلیخ آب” در بناب “تولیخ” می باشد. “منجلیخ آب” وسیله آبکشی مخصوص اراضی و باغاتِ شهر بناب قدیم بود که در گذشته نه چندان دور عمق چاه یا “دُبی = (دی بی = تَهِ “). عمق آب چاه ها به ۳ یا ۴ متر می رسید.
این دستگاه ابتکاری در شهر های دیگر کشور چه عمق آب خیلی پایین بود، کار نمی کرد. در این شهرها آب چاه را با “دولاب” می کشیدند.
🔸️ تولیخ سطل چرمی بزرگی بود که به “سولیخ” منجلیخِ می بستند. سولیخ چوب درازی بود به طول ۵ تا ۶ مترکه به یک سر آن تولیخ را می بستند و سر دیگر آن را به منجلیخ بزرگ وصل می شد و از چاه آب می کشیدند .
“تولیخ” وقتی خیس می شد دوبرابر سطل، آب می گرفت.( شرح جزیئات منجلیخ در کتاب نگاه نگاره ها از همین نگارنده)
👈 – نوعی دیگر از “تولیخ” وجود دارد چه از پوست گوسفندان درست می کنند. یک سر پوست گوسفند را می دوزند، از سر دیگر آن به داخلش ماست و مقدار مورد نیاز آب زلال و تمیز می ریزند و دهانش را می بستن. آرام، آرام مدتی به هم می زنند و به آن “چال خا” “چال خاماق” گویند.
(چال خاماق = “چال” چالش به تکانه). تکانه های منظم برای کره گیری.
ماستی چه با تکانه های منظم، دگرگون و متحوّل شده، به حرکت در می آید. در اثر این چالش انرژی های خوابیده و پنهان شده در درون ماست آزاد می شوند و بالا می آیند و صدر نشین دوغ می شوند. با جمع شدن این ذرات انرژی زا در یک جا، کره بدست می آید.
🌻- نتیجه گیری اجتماعی:
اگر مردم جامعه در اثر تکانه های آرام آرام، بدون خشونت، آگاه و با سواد شوند، مانند تکانه های بیدار کردن مادر، فرزندش را از خواب شبِ طولانی. که توسط “له له” های مهربانتر از مادر، با آن “لالایی” های غفلت و بی خبری، خوابانده اند. توسط متخصصینِ متعهد. این نیروهای خوابیده در جامعه ای که دیده نمی شوند، آزاد شده. نتیجه مثبت و مفیدی حاصل گردد..
(پایان).
علی اصغر بالغ بازنشسته میراث فرهنگی بناب.
🌻🌹🌿🙏🙏🌿🌹🌻